داروهای ضد پلاکت خون
داروهای ضد پلاکت گروهی از داروها هستند که از چسبیدن پلاکت ها (نوعی سلول های خونی) به هم و تشکیل لخته خون جلوگیری می کنند.
هنگامی که نقطه ای از بدن آسیب می بیند، پلاکت ها در محل آسیب تجمع کرده و با چسبیدن به هم لخته های خونی تشکیل می دهند که باعث توقف خونریزی می شود. این روش برای توقف خونریزی مناسب است، اما گاهی پلاکت ها در داخل رگ خونی آسیب دیده، متورم (التهاب)، یا دارای پلاک (آترواسکلروز) یا در اطراف استنت ها، دریچه های مصنوعی قلب و سایر وسایلی که درون قلب یا رگ های خونی قرار می گیرند تجمع می کنند و لخته خونی تشکیل می دهند. داروهای ضد پلاکت می توانند از تشکیل لخته های خون جلوگیری کنند.
معمولا داروهای ضدپلاکت برای بیمارانی با شرایط زیر تجویز می شود:
- بیماری عروق کرونر (CD)
- حمله قلبی
- آنژین
- سکته یا سکته خفیف (TIA)
- بیماری عروق محیطی (PVD)
همچنین این داروها ممکن است در حین و بعد از آنژیوپلاستی،استنت گذاری و پس از جراحی بای پس عروق کرونر به بیماران داده شود. برخی از بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی یا بیماری دریچه نیز ضد پلاکت مصرف می کنند.
انواع داروهای ضد پلاکت
انواع مختلفی از داروهای ضد پلاکت وجود دارد که با وجود عملکرد متفاوت، همگی به جلوگیری از چسبیدن پلاکت ها به هم و تشکیل لخته خون کمک می کنند.
آسپرین:
رایج ترین نوع داروی ضد پلاکت است. آسپرین می تواند در دوران نقاهت پس از حمله قلبی از تشکیل لخته های خون بیشتر در عروق کرونر جلوگیری کند. مصرف روزانه آسپرین با دوز پایین (آسپرین بچه) می تواند از حملات قلبی و سکته مغزی در افراد جلوگیری کند.
مهارکننده های گیرنده آدنوزین دی فسفات (ADP):
معمولاً برای بیمارانی تجویز می شود که اخیراً یک حمله قلبی یا سکته مغزی داشته اند و در معرض خطر بیشتر حمله قلبی یا سکته مغزی هستند. همچنین ممکن است برای بیماران مبتلا به بیماری دریچه میترال، س از عمل تعویض دریچه قلب یا برای بیماران مبتلا به بیماری عروق محیطی (PVD) نیز تجویز شود، زیرا گردش خون ضعیف در پاها می تواند منجر به لخته شدن خون شود.
مهارکننده های بازجذب آدنوزین:
معمولاً همراه با یک داروی ضد انعقاد تجویز می شود. همچنین در صورت داشتن بیماری قلبی که خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد، ممکن است از این نوع درمان ضد پلاکتی همراه با آسپرین استفاده شود.
مهارکننده های گلیکوپروتئین IIB/IIIA:
توسط یک سوزن درون وریدی (IV) مستقیماً وارد جریان خون می شوند، بنابراین بیماران برای دریافت آنها باید به بیمارستان مراجعه کنند. این نوع داروی ضدپلاکت معمولا برای جلوگیری از لخته شدن خون پس از عمل آنژیوپلاستی و استنت یا برای بیماران مبتلا به آنژین که قرار است آنژیوپلاستی یا استنت انجام دهند تجویز می شود.
مهارکننده های فسفودیاستراز:
اغلب در بیماران مبتلا به PVD برای کاهش درد پا در زمان راه رفتن (لنگش متناوب) تجویز می شود. این بیماران در معرض خطر بیشتری برای ایجاد لخته خون در پاها هستند، بنابراین نیاز به مصرف داروهای ضد پلاکت دارند. شواهد نشان می دهد که بیماران مبتلا به نارسایی قلبی نباید از این نوع داروی ضد پلاکت استفاده کنند، زیرا می تواند منجر به مرگ شود.
میزان مصرف داروهای ضد پلاکت خون
از آنجایی که انواع مختلف درمان ضد پلاکت وجود دارد، مقداری که باید مصرف کنید ممکن است متفاوت باشد. بیشتر انواع داروهای ضد پلاکت به شکل قرص عرضه می شوند، اما برخی انواع را فقط می توان در بیمارستان از طریق تزریق وریدی دریافت کرد. برای اطلاعات بیشتر در مورد نحوه و زمان مصرف داروهای ضد پلاکت با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید.
تداخلات دارویی
سایر داروهایی که مصرف می کنید می توانند اثر ضد پلاکت را افزایش یا کاهش دهند. حتماً پزشک خود را از هر دارو و ویتامین یا مکمل گیاهی که مصرف می کنید مطلع سازید تا شما را از احتمال تداخل آگاه کند.
در ادامه فهرستی از داروهایی که می توانند با داروهای ضلاکت تداخل دارویی داشته باشند آمده است. این فهرست کامل نیست، بنابراین در مورد هر نوع دارویی با پزشک خود مشورت کنید.
- داروهای حاوی آسپرین (بدون نسخه یا نسخه ای)
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID)، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
- داروهای سرفه و سرماخوردگی بدون نسخه
- ضد انعقادها
- برخی استاتین ها و سایر داروهای کاهش دهنده کلسترول
- داروهای ضد تشنج
- مهارکننده های پمپ پروتون (PPIs)
- داروهای سوزش معده و کاهش اسید معده و رفلاکس اسید
- تاموکسیفن
- برخی داروهای خاص دیابت
- برخی داروهای ادرارآور (“قرص های آب”)
همچنین هنگام مصرف داروهای ضد پلاکت از مصرف دخانیات و نوشیدن الکل خودداری کنید. قبل از انجام هر نوع عمل جراحی یا دندانپزشکی به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید که از داروهای ضد پلاکت استفاده می کنید. از آنجایی که ضد پلاکت‌ها توانایی لخته شدن خون را کاهش می‌دهند، مصرف آنها قبل از عمل جراحی یا دندان می‌تواند منجر به خونریزی بیش از حد شود، بنابراین ممکن است لازم باشد 5 تا 7 روز قبل از دندانپزشکی یا جراحی، مصرف دارو را قطع کنید، اگرچه نباید بدون مشورت با پزشک باشد.
دکتر باید چه چیزهای دیگری را بداند:
قبل از شروع منظم درمان ضد پلاکت با پزشک خود در مورد سابقه پزشکی خود صحبت کنید. خطرات مصرف دارو نباید بیشتر از فواید آن باشد. اگر تصمیم داشته باشید درمان ضد پلاکت را شروع کنید، باید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- حساسیت به داروهای ضد پلاکت، ایبوپروفن یا ناپروکسن
- تصمیم به باردار شدن یا قرارداشتن در دوران بارداری یا شیردهی
- هموفیلی، هوچکین
- زخم معده، زخم خونریزی دهنده یا سایر مشکلات معده
- بیماری کلیوی یا کبدی
- بیماری عروق کرونر یا نارسایی احتقانی قلب
- فشار خون بالا، آسم، نقرس
- ابتلا به کم خونی (تعداد کم گلبول های قرمز در خون) در گذشته یا در حال حاضر
- پولیپ بینی
- فعالیت یا ورزشی که شما را در معرض خطر خونریزی یا کبودی قرار دهد.
عوارض جانبی داروهای ضد پلاکت
در ادامه برخی عوارض جانبی مصرف داروهای ضدپلاکت آورده شده است. اگر هریک از این عوارض یا هر تجربه غیرعادی دیگری داشتید به دکتر خود اطلاع دهید، اما بدون هماهنگی با دکتر مصرف دارو را قطع نکنید، زیرا ممکن است عواقب بدتری داشته باشد.
عوارض جانبی رایج:
- خستگی بیش از حد (خستگی مفرط)
- سوزش سردل
- سردرد
- ناراحتی معده و حالت تهوع
- دل درد
- اسهال
- خونریزی بینی
عوارض جانبی نادر:
- واکنش آلرژیک، همراه با تورم صورت، گلو، زبان، لب‌ها، دست، پا یا مچ پا
- بثورات پوستی، خارش، کهیر
- استفراغ، به خصوص اگر رد خون در آن دیده شود یا شبیه تفاله قهوه باشد
- مدفوع تیره یا خونی یا خون در ادرار
- مشکل در تنفس یا بلعیدن
- مشکل در صحبت کردن یا کندی گفتار
- خونریزی یا کبودی غیرمعمول
- تب، لرز، یا گلودرد
- ضربان قلب سریع (آریتمی)
- زرد شدن پوست یا چشم (یرقان)
- درد مفاصل
- ضعف یا بی حسی دست و پا
- گیجی یا توهم
ممکن است لازم باشد بیمار تا آخر عمر مصرف داروهای ضد پلاکت را ادامه دهد، در اینصورت باید به طور منظم تحت نظر و مورد آزمایش باشد تا روند لخته شدن خون بررسی شود. به طور مرتب به پزشک و آزمایشگاه مراجعه کنید تا واکنش های بدن به درمان ضد پلاکتی به دقت بررسی شود.
همچنین لازم است یک دستبند هشدار پزشکی بپوشید یا یک کارت در کیف خود داشته باشید تا در صورت بروز حادثه، امدادگران اورژانس متوجه شوند که شما داروهای ضد پلاکت مصرف می کنید.