اکوکاردیوگرافی یا اکوی قلب چیست ؟ – Echocardiography
اکوکاردیوگرافی یا به طور کلی اکوی قلب که اغلب اکوسیت قلب هم نامیده می‌شود یک سونوگرافی قلب و یک آزمایش بدون درد است که به تشخیص بیماری‌های قلبی مانند:
کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، کریومیوپاتی انقباضی و بیماری‌های دیگر کمک می‌کند. اگر دچار مشکلات قلبی و عروقی هستید یا تنگی نفس و دیگر علایم بیماری های قلبی در شما نمایان شده است میتوانید به بهترین متخصصین قلب و اکوی قلب تهران مراجعه کنید. این پزشکان با استفاده از تجهیرات به روز و دانش عمیق در زمینه تست های تشخیصی قلب و عروق مشکل شما در اولین زمان ممکن تشخیص خواهند داد. تشخیص زودهنگام ارزان ترین روش پس از پیشگیری در هر بیماری خصوصا بیمار های قلبی و عروقی است.
اکوکاردیوگرافی با استفاده از امواج صوتی، تصاویر متحرکی از قلب ایجاد می‌کند.
این تصاویر نشان‌دهنده موارد زیر است:
- اندازه و شکل قلب
- ظرفیت و نحوه پمپاژ قلب
- موقعیت و میزان آسیب بافتی
- ارزیابی دقیق جریان خون از طریق قلب
- بخش‌هایی از قلب که به خاطر ضعف، عملکرد مناسبی ندارند
- لخته‌های خون موجود در داخل قلب
- مشکلات مربوط به آئورت
- تشخیص مشکلات و اختلالات قلبی در نوزادان و کودکان
اکوی قلب نشان‌دهنده چه مواردی در یک بیمار مبتلا به بیماری‌های قلبی است؟
۱- Hypovolaemia – هیپوولمی
هیپوولمی حالتی است که حجم خون بدن یا به طور خاص پلاسمای خون کاهش می‌یابد و اکسیژن به حد کافی به سلول‌ها نمی‌رسد.
دلایل هیپوولمی:
- از دست دادن خون (خونریزی خارجی یا داخلی یا اهداء خون)
- از دست دادن پلاسما (سوختگی‌های شدید)
- از دست دادن سدیم بدن و آب داخل عروق؛ به عنوان مثال، اسهال یا استفراغ
علایم هیپوولمی:
- اضطراب یا تحریک
- افت فشار وریدی- تاکیکاردی
- پوست سرد و مرطوب، تشنگی، تعریق
- گیجی
- میزان فشار خون شریان
- تنفس سریع و پی‌درپی
- رنگ‌پریدگی
- ضعف عمومی
۲- Tamponade – تامپوناد
تامپوناد قلبی که به عنوان تامپوناد پریکارد نیز شناخته می‌شود، زمانی است که مایع در پریکارد یا کیسه اطراف قلب جمع شده و باعث فشرده‌شدن قلب شود.
روند آن ممکن است سریع یا تدریجی باشد.
دلایل تامپوناد:
- تومور
- نارسایی مزمن کلیه
- پریکاردیت حاد
- کم‌کاری غده تیروئید
- جراحی قلب
- سوانح
علایم تامپوناد:
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- ضعف و خستگی
- تپش قلب
- سرگیجه
- سرفه
- تهوع و استفراغ
۳- LV Function – تابع LV
یکی از شایع‌ترین دلایل ارجاع به اکوکاردیوگرافی بررسی عملکرد بطن چپ است.
بطن چپ یکی از ضخیم‌ترین حفره‌های قلب و مسئول پمپاژ خون اکسیژن‌دار به سراسر بدن است.
درمقابل، بطن راست تنها خون را به ریه‌ها می‌فرستد.
عملکرد بطن چپ معمولا با محاسبه یا تخمین کسر خروجی به دست می‌آید.
این کسر از تخلیه درصد خونریزی شده از بطن در طی سیستول بر کل حجم انتهای دیاستولی محاسبه می‌شود.
۴- Aortic Dissection – انقباض آئورت
انقباض آئورت زمانی اتفاق می‌افتد که یک نقطه ضعیف از دیواره آئورت متورم می‌شود.
انقباض آئورت بسته به این‌که کدام قسمت آئورت تحت تاثیر قرار گرفته به دو نوع A و B تقسیم می‌شود:
نوع A: انقباض آئورت نوع A که شایع‌ترین نوع است شامل پارگی در قسمت بالایی آئورت و جایی که از قلب خارج شده است و ممکن است تا شکم گسترش یابد.
این نوع، یک بیماری به‌سرعت در حال پیشرفت است که در صورت انجام ندادن عمل جراحی باعث مرگ شخص می‌شود.
نوع B: انقباض آئورت نوع B شامل پارگی در قسمت پایینی آئورت است و ممکن است تا شکم گسترش یابد. این پارگی ممکن است در قوس آئورت ایجاد شود.
علایم انقباض آئورت:
- تنگی نفس
- از دست دادن هوشیاری
- وجود نبض ضعیف در یک بازو نسبت به دیگری
- احساس درد ناگهانی و شدید در قفسه سینه
- مشکل ناگهانی در صحبت کردن
- پارالایز یا ضعف در یک طرف بدن (شبیه سکته مغزی)
- تنگی، بی‌حسی یا درد در انگشتان پا یا دست
- تب
برخی بیماری‌های ژنتیکی که خطر ابتلا به انقباض آئورت را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- سندروم ترنر – Turner’s syndrome: فشار خون بالا، مشکلات و بیماری‌های قلبی و موارد بهداشتی دیگر ممکن است ناشی از این اختلال باشد.
- سندروم مارفان – Marfan syndrome: زمانی اتفاق می‌افتد که در آن بافت همبند که از ساختارهای مختلف بدن پشتیبانی می‌کند، ضعیف شود.
- سایر اختلالات بافت همبند: که شامل سندروم Ehlers-Danlos است، گروهی از اختلالات بافت همبندی است که توسط پوستی که به راحتی دچار کبودی یا پارگی می‌شود، مفاصل شل، رگ‌های خونی شکننده و سندرم Loeys-Dietz با شریان‌های پیچیده، به خصوص در گردن تشخیص داده می‌شود.
- شرایط التهابی یا عفونی: شامل آرتریت سلول غول‌آسا که التهاب شریان‌ها است می‌باشد.
۵- Pulmonary Embolism – آمبولیسم ریه
آمبولی ریه یا آمبولیسم (PE)، یک انسداد شریانی در ریه‌ها با ماده‌ایست که از بخش‌های دیگر بدن از طریق جریان خون منتقل می‌شود.
علایم آمبولیسم ریه:
- تنگی نفس
- گلودرد
- تنفس سریع
- درد قفسه سینه به خصوص هنگام تنفس و سرفه‌کردن
- سرفه و خونریزی
- سینوزیت
- کاهش و بی‌ثباتی گردش خون به دلیل کاهش جریان خون از طریق ریه‌ها و سمت چپ قلب
انواع آمبولیسم ریه:
- لخته‌های خونی: گرفتگی رگ ناشی از لخته‌های خون
- آمبولی کلسترول: انسداد رگ ناشی از کلسترول که معمولا به دلیل اسکلروز اتفاق می‌افتد
- آمبولی چربی: انسداد ناشی از قطرات چربی یا شکستگی استخوان
- آمبولی عفونی: انسداد رگ توسط باکتری
- آمبولی هوا: انسداد رگ ناشی از حباب گاز که یک بیماری پاتولوژیک محسوب می‌شود
- آمبولی بافتی: انسداد رگ ناشی از مقدار بسیار کمی از بافت بدن
- آمبولی ناشی از جسم خارجی: انسداد رگ ناشی از مواد کوچک خارجی
- آمبولی ریوی: انسداد ریه در اثر یک لخته خون
- آمبولی مغزی: انسداد شریان‌های مغز در اثر لخته خونی
- آمبولی مایع آمنیوتیک: انسداد رگ‌ها در اثر مواردی مانند بافت جنین، مایع آمنیوتیک، مو یا سایر مواردی که در جفت وجود داشته و وارد رگ‌ها می‌شوند
- آمبولی قلبی
حدود ۱۵% از مرگ‌ومیر ناگهانی و خاموش، ناشی از آمبولیسم ریه (PE) است.
۶- Severe Sepsis / Septic Shock – سپسیس شدید / شوک سپتیک
شوک سپتیک یک بیماری جدی پزشکی است و زمانی رخ می‌دهد که سپسیس، که همان آسیب بدن یا آسیب در پاسخ به عفونت است، منجر به فشار خون خطرناک و اختلالات در متابولیسم سلولی می‌شود.
شوک سپتیک نتیجه یک پاسخ سیستمیک به عفونت یا چندین علت عفونی است.
عفونت‌های تشدیدکننده که ممکن است منجر به شوک سپتیک شوند اگر به اندازه کافی شدید باشند منجر به آپاندیسیت، پنومونی، باکترمی، دیورتیکولیت، پیلونفریت، منژیت، پانکراتیت، فاسییت ناکروز، MRSA و ایسکمی مزانتریک می‌شوند.
۷- Cardiac Arrest – گرفتگی قلب – تصلیب شرایین
زمانی‌که رگ‌های اصلی قلب، از فعالیت بازمی‌ایستند فعالیت آن قسمت قلب متوقف می‌شود که این موضوع منجر به سکته قلبی می‌شود.
درواقع سکته قلبی نتیجه‌ی بسته‌شدن یا گرفتگی رگ قلب به طور ناگهانی است.
دلایل گرفتی قلب:
- استعمال دخانیات
- بالا بودن فشار خون
- سابقه خانوادگی در بیماری سرخرگ‌های قلب، دیابت، فشار خون بالا یا آترواسکلروز
- تغذیه نامناسب و وجود چربی زیاد در رژیم غذایی
- سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی
- ورزش نکردن
- اضافه وزن
- استفاده مداوم از روغن‌های مایع و جامد که باعث تولید چربی‌های مضر در بدن و گرفتگی رگ‌ها می‌شوند
- افزایش کلسترول یا LDL (کلسترول بد) و کاهش HDL (کلسترول خوب)
علایم گرفتگی قلب:
- از دست دادن هوشیاری
- تنفس غیرطبیعی
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- حالت تهوع
۸- Acute coronary syndrome – سندرم حاد کرونری
سندرم حاد کرونری – ACS، به علت کاهش جریان خون در شریان‌های عروق کرونری ایجاد می‌شود به طوری که بخشی از عضله قلب قادر به عملکرد مناسب نیست یا از بین می‌رود.
دلایل سندروم حاد کرونری:
سندرم حاد کرونری – ACS، طیف وسیعی از اختلالات شامل حمله قلبی – انفارکتوس میوکارد – و آنژین ناپایدار را که از یک مشکل اساسی ایجاد می‌شود پوشش می‌دهد.
آنژین ناپایدار زمانی اتفاق می‌افتد که لخته خون موجب کاهش جریان خون می‌شود.
علایم سندرم حاد کرونری:
- درد در قفسه سینه که ممکن است شامل فشار و انسداد باشد
- درد یا ناراحتی در یک یا هردو سینه، فک، گردن، پشت یا معده
- تنگی نفس
- سرگیجه
- حالت تهوع
- عرق
چه کسانی به اکوکاردیوگرافی یا اکو نیاز دارند؟
اگر علایمی از نارسایی‌های قلبی مانند تنگی نفس و تورم در پاها را در خود احساس می‌کنید یابد به پزشک مراجعه کنید.
اکوکاردیوگرافی به پزشک کمک می‌کند تا علت صداهای غیرطبیعی قلب، افزایش ضخامت بطن‌ها و لخته‌های خون یا تومورهایی که باعث سکته مغزی شده‌اند را تشخیص دهد.
همچنین ممکن است پزشک شما از اکوکاردیوگرافی برای بررسی این که قلب شما چگونه به برخی از درمان‌ها که برای رفع نارسایی قلب استفاده شده پاسخ می‌دهد استفاده می‌کنند.
انواع اکوکاردیوگرافی :
۱- اکو ترانستوراسیک
اکو ترانستوراسیک شایع‌ترین نوع اکوکاردیوگرافی به حساب می‌آید.
در این نوع اکو یک دستگاه مبدل روی قفسه سینه قرار داده می‌شود که امواج صوتی خاصی را از طریق دیواره قفسه سینه به قلب می‌فرستند.
همان‌طور که این دستگاه امواج قلب را می‌شنود رایانه‌ای آن‌ها را به تصاویری روی یک صفحه تبدیل می‌کنند.
۲- اکو استرس
در طول این آزمایش از شما خواسته می‌شود یک‌سری فعالیت‌های ورزشی را انجام داده یا دارویی به شما داده می‌شود تا قلب سریع‌تر کار کند و بتوانند کارکرد ماهیچه‌های قلب را ارزیابی کنند.
۳- اکو مری
در این آزمایش مبدل به انتهای یک لوله انعطاف‌پذیر متصل شده و به داخل گلو و مری هدایت می‌شود. این کار باعث ایجاد تصاویر دقیق‌تر از قلب می‌شود.
۴- اکوکاردیوگرافی جنین یا اکو جنین
معمولا این نوع اکو برای بررسی مشکلات قلبی جنین و در حدود ۱۸ تا ۲۲ هفته حاملگی انجام می‌شود.
این اکو تصاویر سه‌بعدی از قلب ایجاد می‌کنند که نحوه عملکرد آن را نشان می‌دهند.
پزشکان از این نوع اکو برای تشخیص مشکلات قلبی کودکان، برنامه‌ریزی و نظارت بر عمل جراحی قلب استفاده می‌کنند.
قبل از اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرافی در مطب پزشک یا در بیمارستان انجام می‌شود.
اما در صورتی که دارای یک اختلال و مشکل Transesophageal هستید موضوع فرق می‌کند. چون برای انجام اکوی قلب باید از ۸ ساعت قبل ناشتا باشید.
همچنین اگر دچار استرس می‌شوید ممکن است لازم باشد اقدامات لازم برای آزمون اکوی استرس یا تست ورزش را نیز انجام دهید.
حین اکوکاردیوگرافی
اکو بدون درد و معمولا کمتر از یک ساعت انجام می‌شود. در برخی از انواع اکو پزشک باید نمک یا رنگ مخصوصی به یکی از رگ‌ها تزریق کند که باعث می‌شود قلب در تصاویر اکوی قلب واضح‌تر نمایش داده شود.
EKG آزمایشی است که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. برای انجام اکوکاردیوگرافی الکترودهایی به قفسه سینه شما وصل می‌شود تا اکو انجام شود.
پزشک ژلی را روی قفسه سینه مالیده و دستگاهی شبیه یک مبدل را روی سینه حرکت می‌دهد.
این مبدل امواج فراصوتی را به قفسه سینه منتقل می‌کند و رایانه‌ای با دریافت امواج صوتی تصویر قلب را در صفحه‌ای نمایش می‌دهد.
در طول آزمایش ممکن است از فرد خواسته شود تا موقعیت خود را تغییر داده یا نفس خود را برای مدت کوتاهی نگه دارد، این کار باعث می‌شود تصاویر بهتری از قلب دریافت شود.
بعد از اکوکاردیوگرافی
شما معمولا پس از انجام اکوکاردیوگرافی میتوانید به فعالیت‌های طبیعی خود ادامه دهید. اما اگر اکو ترانسفگال انجام داده باشید ممکن است لازم باشد چند ساعت تحت مراقبت پزشک باشید.
همچنین ممکن است تا ساعاتی پس از تست، در گلوی خود احساس درد داشته باشد.
اکو نشان‌دهنده چه مواردی است؟
اکوکاردیوگرافی می‌تواند اندازه، ساختار و حرکت بخش‌های مختلف قلب را نشان دهد. سونوگرافی داپلر حرکت خون از طریق قلب را نشان می‌دهد.
پزشکان از اکو برای موارد زیر استفاده می‌کنند:
- تشخیص مشکلات قلب
- راهنمایی یا تعیین مراحل بعدی درمان
- نظارت بر تغییرات و بهبود مشکلات و بیماری‌های قلبی
- بررسی این که آیا بیمار به آزمایشات بیشتری نیاز دارد یا نه
اکو می‌تواند بسیاری از مشکلات قلبی را تشخیص دهد که خیلی از این موارد ممکن است جزئی بوده و برای شما خطری نداشته باشند.
اکوکاردیوگرافی علاوه بر موارد بالا نشان‌دهنده موارد زیر نیز می‌باشد:
- اندازه قلب: قلب بزرگ ممکن است منجر به فشار خون بالا یا نارسایی قلبی شود.
- افزایش ضخامت بطن‌ها
- بررسی عضلات قلب که ضعیف بوده و عملکرد خوبی ندارند: ضعف عضلات قلب امکان حمله قلبی را فراهم می‌کند.
- بررسی باز و بسته‌شدن غیرنرمال دریچه‌های قلبی
- تشخیص مشکلات ساختاری قلب و نقایص مادرزادی مانند سوراخ‌های قلب
- بررسی وجود لخته‌های خون یا تومورها
ریسک‌های اکوکاردیوگرافی
- امکان آسیب‌رسیدن به مری، ازجمله خونریزی
- واکنش به داروهایی که برای تسکین بیمار در طول درمان به او داده می‌شود، ازجمله حالت تهوع و دشواری تنفس
- گلودرد
در صورتی که هر کدام از موارد بالا را در خود احساس کردید برای جلوگیری از خطرات احتمالی با پزشک خود در میان بگذارید.
