تکرر ادرار در دیابت اولین زنگ خطر
تکرر ادرار در دیابت نشانه هیپرگلیسمی یا قند خون بالا است. سطح بالای گلوکز خون منجر به ورود گلوکز اضافی به ادرار، کشیدن آب اضافی به داخل ادرار و افزایش تشنگی می‌شود. بنابراین اگر بیشتر از حد معمول ادرار می‌کنید، این می‌تواند نشانه قند خون بالا و از علائم اولیه دیابت باشد. البته دلایل بالقوه زیادی برای تکرر ادرار وجود دارد که بسیاری از آن‌ها بی‌خطر هستند. تشخیص دیابت و بررسی تأثیر آن بر عملکرد کلیه و مثانه بر عهده پزشک است. در این مقاله، می‌بینیم که ادرار دیابتی چیست و چگونه می‌تواند نشان‌دهنده دیابت باشد.
دیابت چیست؟
دیابت یک بیماری مزمن است و زمانی رخ می‌دهد که یا لوزالمعده انسولین کافی تولید نمی‌کند، یا این‌که بدن نمی‌تواند به‌طور مؤثر از انسولین تولیدشده استفاده کند. انسولین هورمونی است که تنظیم قند خون را بر عهده دارد؛ وقتی بدن نتواند از انسولین برای تجزیه گلوکز استفاده کند، برای خلاص شدن از قند اضافی ادرار بیشتری تولید می‌کند.
دو نوع اصلی دیابت شامل نوع 1 و نوع 2 است و تکرر ادرار یکی از علائم شایع هر دو نوع دیابت به شمار می‌آید. علاوه بر تکرر ادرار دیابتی، سایر علائم اولیه احتمالی این بیماری شامل تشنگی شدید، خستگی و مشکلات بینایی در دیابت است. دیابت ارثی، دیابت حاملگی و دیابت بی مزه در بزرگسالان نیز از انواع دیابت هستند که همگی علائم مشابهی دارند.
تکرر ادرار نشانه چیست؟
علت تکرر ادرار می‌تواند از بیماری کلیوی گرفته تا نوشیدن بیش‌ازحد مایعات متفاوت باشد. اگر تکرر ادرار با تب، نیاز فوری به ادرار کردن و درد یا ناراحتی در ناحیه شکم همراه باشد، علت آن عفونت ادراری است. دلایل شایع تکرر ادرار عبارت‌اند از:
- مشکلات دستگاه ادراری، مثانه و لگن
- بارداری
- دیابت
- پروستات بزرگ‌شده
- بیماری‌هایی که بر مغز و سیستم عصبی شما تأثیر می‌گذارد.
- مصرف برخی داروها
نکته قابل‌توجه این است که دیابت بیشتر از سایر علل تکرر ادرار، باعث افزایش حجم ادرار یا پلی یوری می‌شود.
علائم تکرر ادرار
برای بیشتر افراد، تعداد طبیعی دفع ادرار در شبانه‌روز بین 6 تا 7 بار است. اگرچه این میزان به‌عنوان دفع ادرار استاندارد معرفی‌شده، اما بین 4 تا 10 بار در روز را نیز اگر همراه با مشکلات و عوارض دیگری نباشد، می‌توان طبیعی در نظر گرفت. اگر بیشتر از آن و به‌ویژه شب‌ها چندین بار برای رفتن به دستشویی از خواب بیدار می‌شوید، احتمالاً نشان‌دهنده این است که کلیه‌های شما در حال اضافه‌کاری هستند تا قند اضافی خونتان را دفع کنند.
تکرر ادرار در افراد دیابتی اغلب همراه با سایر علائم و نشانه‌های ادراری است؛ ازجمله:
- احساس درد یا ناراحتی هنگام دفع ادرار
- داشتن میل شدید به دفع ادرار
- داشتن مشکل در دفع ادرار
- نشت ادرار
- رنگ غیرمعمولی ادرار
چرا دیابت باعث تکرر ادرار می‌شود؟
زمانی که دیابت به‌خوبی کنترل نشود و بدن دائماً در وضعیت قند خون بالا باشد، سلول‌های عصبی تحت تأثیر قرارگرفته و مثانه به‌طور غیرطبیعی منقبض می‌شود که سه علامت زیر را ایجاد می‌کند:
- تکرر ادرار
- بی‌اختیاری ادرار یا فوریت ادراری
- احتباس ادرار
قند بیش‌ازحد در خون به‌شدت بر کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد تا برای بازجذب قند در جریان خون بیشتر کار می‌کنند. همین می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات کلیوی ناشی از دیابت به‌خصوص در درازمدت باشد. زمانی که کلیه‌ها نتوانند تمام قند را به‌درستی بازجذب کنند، ادرار به دفع بیشتر آن گلوکز از بدن کمک می‌کند.
این فرآیند همچنین مایعات باارزش را از بدن شما خارج کرده و اغلب افراد مبتلابه دیابت را دچار ادرار مکرر و کم‌آبی می‌کند. در اوایل، حتی ممکن است متوجه نشوید که بیشتر از حد معمول ادرار می‌کنید. بااین‌حال، یکی از علائم هشداردهنده کلیدی دیابت این است که تکرر ادرار شما را از خواب بیدار کند و سطح انرژی را کاهش دهد.
از کجا بفهمیم تکرر ادرارمان از دیابت است؟
اگر نگران این هستید که دیابت علت تکرر ادرار شما باشد، باید به این علائم هم توجه کنید:
- خستگی
- کاهش وزن
- تاری دید
- لثه‌های متورم
- سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی اندام‌ها
در صورت وجود این علامت‌ها، حتماً با پزشک مشورت کنید؛ او از طریق آزمایش‌ها پزشکی پیش دیابت یا دیابت را تشخیص می‌دهد.
درمان تکرر ادرار
تکرر ادرار را می‌توان با درمان علت اصلی آن کنترل کرد؛ بنابراین درمان دیابت برای متعادل کردن سطح قند خون و کاهش علائم بیماری اهمیت زیادی دارد.
درمان دارویی تکرر ادرار دیابتی
به‌طور کلی تکرر ادرار در دیابت را می‌توان با کنترل این بیماری توسط انسولین یا سایر داروها درمان کرد؛ البته داروهایی مثل متفورمین، خودشان می‌توانند باعث افزایش ادرار شوند. داروهایی که مثانه را شل می‌کنند برای تسکین علائم مثانه بیش‌فعال و کاهش دوره‌های بی‌اختیاری ادرار مفید هستند؛ مثلا:
- تولترودین با نام تجاری دترول، دارویی است که برای درمان تکرر ادرار، بی‌اختیاری ادرار یا فوریت‌های ادراری تجویز شده و اثرات آن در عرض یک ساعت دیده می‌شود. این دارو به شکل قرص بوده و عوارض جانبی شایع آن شامل سردرد، خشکی دهان، یبوست و سرگیجه است.
- اکسی بوتینین، که می‌تواند به صورت قرص (دیتروپان XL) یا به عنوان چسب پوستی (اکسیترول) یا ژل (ژلنیک) برای درمان مثانه بیش فعال مصرف شود.
- تراسپیوم؛ در صورتی که به سایر داروها پاسخ داده نشود، پزشک به شما تراسپیوم که یک قرص با رهش فوری است را می‌دهد.
- سولیفناسین با نام تجاری وزیکر نیز به بی‌اختیاری، تکرر ادرار و فوریت ادرار کمک می‌کند و به نظر می‌رسد مزایای مشابه با سایر داروهای این کلاس دارد.
- فزوترودین یا تویاز؛ یک داروی ضد موسکارینی است که برای درمان سندرم مثانه بیش فعال ساخته شده است و یک پیش دارو به‌شمار می‌آید.
- میرابگرون با نام تجاری Myrbetriq، با فوایدی مشابه داروهای ضد موسکارینی مانند سولیفناسین یا تولترودین، از طریق دهان مصرف می‌شود. عوارض جانبی شایع آن شامل فشار خون بالا، سردرد و عفونت‌های دستگاه ادراری است.
درمان‌های خانگی رفع تکرر ادرار
برخی از اصلاحات سبک زندگی به رفع ادرار دیابتی کمک می‌کند، مانند:
- محدود کردن مصرف الکل و کافئین
- رژیم غذایی سالم دیابتی
- ورزش
سؤالات متداول
چه نوع دیابتی باعث تکرر ادرار می‌شود
تکرر ادرار می‌تواند از علائم هر نوع دیابت باشد. وقتی سطح گلوکز خون بیش‌ازحد بالا باشد، بدن سعی می‌کند قند اضافی را از طریق ادرار دفع کند.
ادرار دیابتی چگونه است؟
وقتی فرد دیابتی دچار تکرر ادرار می‌شود، ادرار او به دلیل وجود گلوکز ظاهری کدر و بوی شیرین دارد. در صورت وجود پروتئین در ادرار نیز ممکن است ظاهری کف‌آلود پیدا کند.
علائم اولیه دیابت چیست؟
دیابت می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند و علائم اولیه ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. اما برخی از شایع‌ترین علائم اولیه شامل تکرر ادرار، افزایش تشنگی، خستگی، کاهش وزن و تغییرات بینایی است.
تکرر ادرار در دیابت نوع یک با دو فرق دارد؟
اساساً دیابت نوع 1 و نوع 2 دلایل مختلفی دارد؛ در دیابت نوع 1 لوزالمعده انسولین تولید نمی‌کند، زیرا سیستم ایمنی بدن به سلول‌های جزایر پانکراس که انسولین می‌سازند حمله می‌کند. در دیابت نوع 2، پانکراس نسبت به گذشته انسولین کمتری تولید کرده و بدن نسبت به انسولین مقاوم می‌شود. اما در هر دو نوع دیابت، تکرر ادرار به دلیل قند خون بالا رخ می‌دهد.
سخن پایانی
تکرر ادرار به‌خودی‌خود لزوماً دلیلی برای هشدار نیست؛ اما اگر علائم دیگری همراه با این عارضه دارید، حتماً باید برای غربالگری دیابت اقدام کنید. تکرر ادرار در دیابت یا ادرار دیابتی می تواند زندگی شما را دچار مختل کند. همچنین اگر ادرار شما تیره‌رنگ یا قرمز، دردناک یا آن‌قدر مکرر است که شما را از خواب بیدار کند یا به‌شدت بر زندگی شما تأثیر می‌گذارد، با پزشک تماس بگیرید.
منابع:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/diabetes-pee
https://www.healthline.com/health/frequent-urination-diabetes
https://www.verywellhealth.com/diabetes-and-frequent-urination-6503627
