پیش دیابت چیست؟ علائم و راه‌های درمان
پیش دیابت وضعیتی را توصیف می‌کند که در آن سطح گلوکز خون بالاتر از حد طبیعی است؛ اگرچه هنوز آن‌قدر بالا نیست که بتوان آن را دیابت نوع 2 در نظر گرفت. پیش دیابت یک هشدار برای دیابت نوع 2 است؛ بیش از 80 درصد از افراد مبتلا به پیش دیابت نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند. در صورت تشخیص به موقع و با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مانند فعالیت بدنی بیشتر و تنظیم الگوها و عادات غذایی می‌توانید پره دیابت را مدیریت و از پیشرفت آن به‌سمت دیابت نوع 2 جلوگیری کنید. در این مقاله به توضیح هر آنچه در مورد پیش دیابت لازم است بدانید، می‌پردازیم.
پیش دیابت به چه معناست؟
پیش دیابت یعنی سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است؛ اما نه آن‌قدر بالا که بتوان آن را دیابت نوع 2 نامید. افراد مبتلا به پره دیابت در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 و بیماریهای قلبی عروقی هستند. بدون تغییرات پایدار در شیوه زندگی از جمله تغذیه سالم، افزایش فعالیت و کاهش وزن، تقریباً 5 تا 10 درصد از افراد مبتلا به پیش دیابت هر ساله به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند که شایع‌ترین نوع از انواع دیابت است.
آیا پیش دیابت خطرناک است؟
عارضه اصلی پیش دیابت تبدیل شدن آن به دیابت نوع 2 است. دیابت نوع 2 تشخیص داده نشده یا مدیریت نشده خطر ابتلا به چندین عارضه را افزایش می‌دهد، مانند:
- حمله قلبی و سکته مغزی
- مشکلات چشمی(رتینوپاتی مرتبط با دیابت)
- مشکلات کلیوی (نفروپاتی مرتبط با دیابت)
- آسیب عصبی (نوروپاتی مرتبط با دیابت)
خوشبختانه امکان معکوس کردن پیش دیابت وجود دارد؛ اما معمولاً امکان معکوس کردن عوارض دیابت وجود ندارد.
علل ابتلا به پیش دیابت
علت دقیق پیش دیابت ناشناخته است؛ اما به نظر می‌رسد ژنتیک و سابقه خانوادگی نقش پررنگی در ابتلا به این عارضه ایفا می‌کنند. آنچه واضح است این است که افراد مبتلا به پیش دیابت دیگر قند یا همان گلوکز را به درستی پردازش نمی‌کنند. بیشتر گلوکز در بدن شما از غذایی که می‌خورید به دست می‌آید. پس از هضم غذا، قند وارد جریان خون می‌شود. انسولین اجازه می‌دهد تا قند وارد سلول‌ها شده و بنابراین میزان قند خون را کاهش می‌دهد.
هورمون انسولین توسط غده‌ای که در پشت معده قرار دارد به نام پانکراس تولید می‌شود. پانکراس هنگام غذا خوردن انسولین را به خون می‌فرستد. هنگامی که سطح قند خون شروع به کاهش می‌کند، لوزالمعده ترشح انسولین در خون را کند می‌کند. هنگامی که شما مبتلا به پیش دیابت هستید، این روند به خوبی کار نمی‌کند؛ در نتیجه، به جای سوخت‌رسانی به سلول‌ها، قند در جریان خون انباشته می‌شود. این وضعیت به دو علت ممکن است اتفاق بیفتد:
- پانکراس انسولین کافی تولید نمی‌کند.
- مقاومت سلول‌ها در برابر انسولین، مانع ورود قند زیادی می‌شود.
فاکتورهای خطر پیش دیابت در افراد چیست؟
همان عواملی که احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد، خطر ابتلا به پره دیابت را نیز افزایش می‌دهد. این عوامل عبارتند از:
- وزن: اضافه وزن یک عامل خطر اولیه برای پیش دیابت است. هرچه بافت چربی بیشتری به‌خصوص در داخل و بین ماهیچه و پوست اطراف شکم داشته باشید، سلول‌های شما در برابر انسولین مقاوم‌تر می‌شوند.
- اندازه دور کمر: اندازه بزرگ کمر می‌تواند نشان‌دهنده مقاومت به انسولین باشد. خطر مقاومت به انسولین برای مردان با دور کمر بیشتر از 100 سانتی‌متر و برای زنان با دور کمر بیشتر از 88 سانتی‌متر افزایش می‌یابد.
- رژیم غذایی: خوردن گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری‌شده و نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر با افزایش خطر ابتلا به پره دیابت مرتبط است.
- عدم تحرک: تحرک کمتر، خطر ابتلا به پیش دیابت را افزایش می‌دهد.
- سن: اگرچه دیابت می‌تواند در هر سنی ایجاد شود، خطر ابتلا به پره دیابت بعد از 35 سالگی افزایش می‌یابد.
- سابقه خانوادگی: اگر والدین یا خواهر و برادری مبتلا به دیابت نوع 2 داشته باشید، خطر ابتلا به پیش دیابت در شما افزایش می‌یابد.
- نژاد یا قومیت: اگرچه مشخص نیست که چرا، برخی از افراد از جمله سیاه‌پوستان، اسپانیایی تبارها، سرخپوستان آمریکایی و آسیایی آمریکایی بیشتر در معرض ابتلا به پیش دیابت هستند.
- دیابت بارداری: اگر در دوران بارداری به دیابت مبتلا بودید (دیابت بارداری)، شما و فرزندتان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پره دیابت هستید.
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک: زنان مبتلا به این عارضه رایج که با دوره‌های قاعدگی نامنظم، رشد موهای زائد و چاقی مشخص می‌شود، بیشتر ممکن است به پیش دیابت مبتلا شوند.
- خواب: افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب یا وضعیتی که خواب را به طور مکرر مختل می‌کند، در معرض خطر افزایش مقاومت به انسولین هستند. از طرفی افراد چاق بیشتر در معرض خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب قرار دارند.
- دود تنباکو: سیگار کشیدن مقاومت به انسولین را افزایش داده و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را در افراد مبتلا به پره دیابت افزایش می‌دهد.
سایر شرایط مرتبط با افزایش خطر ابتلا به پیش دیابت عبارتند از:
- فشار خون بالا
- سطوح پایین HDL یا کلسترول خوب
- سطوح بالای تری گلیسیرید
چطور پیش دیابت به دیابت تبدیل می‌شود؟
اگرچه همه افراد مبتلا به پیش دیابت به دیابت مبتلا نمی‌شوند؛ اما در صورت عدم تغییر سبک زندگی، در کوتاه مدت (سه تا پنج سال)، حدود 25 درصد از افراد مبتلا به پیش دیابت به دیابت مبتلا می‌شوند. این درصد در دراز مدت به‌طور قابل توجهی بزرگتر است.
میزان قند خون در پره دیابت چه قدر است
سطح طبیعی قند خون ناشتا 99 میلی‌گرم در دسی‌لیتر(mg/dL) یا کمتر است، در حالی که هیپوگلیسمی (گلوکز خون پایین) زیر 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. در پیش دیابت، سطح گلوکز خون ناشتا به 100 تا 125 میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌رسد. هنگامی که سطح گلوکز خون ناشتا از 125 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالاتر رفت، تشخیص دیابت دریافت خواهید کرد.
هر آزمایش گلوکز، چه ناشتا و چه غیرناشتا، که سطح گلوکز خون را بالاتر از حد طبیعی نشان دهد، باید بیشتر بررسی شود.
| قند خون ناشتا | قند خون 2 ساعته | |
| میزان قند خون طبیعی | کمتر از 100 | کمتر از 140 |
| پیش دیابت | 100-125 | 140-199 |
| دیابتیک | 126 و بالاتر | 200 و بالاتر |
علائم پیش دیابت چیست؟
پیش دیابت معمولاً هیچ علامتی ندارد؛ اما یکی از نشانه‌های احتمالی آن ممکن است تیره‌شدن پوست در قسمت‌های خاصی از بدن مثل گردن، زیر بغل و کشاله ران باشد.
علائم و نشانه‌های کلاسیک که نشان می‌دهد شما از پره دیابت به دیابت نوع 2 رفته‌اید عبارتند از:
- افزایش تشنگی
- تکرر ادرار
- افزایش گرسنگی
- خستگی
- تاری دید
- بی‌حسی یا گزگز در پاها یا دست‌ها
- عفونت‌های مکرر
- زخم‌هایی که دیر التیام می‌یابند
- کاهش وزن ناخواسته
پیش دیابت در کودکان
آزمایش پیش دیابت برای کودکان دارای اضافه وزن یا چاق و دارای یک یا چند عامل خطر دیگر برای دیابت نوع 2 توصیه می‌شود، مانند:
- سابقه خانوادگی دیابت نوع 2
- داشتن یک نژاد یا قومیت مرتبط با افزایش خطر
- وزن کم هنگام تولد
- به دنیا آمدن از مادری که دیابت بارداری داشته
محدوده سطح قند خون طبیعی، پیش دیابت و دیابت برای کودکان و بزرگسالان یکسان است. کودکان مبتلا به پیش دیابت باید سالانه آزمایش دیابت نوع 2 را انجام دهند. به‌طور کلی مصرف دارو برای کودکان مبتلا به پیش دیابت توصیه نمی‌شود، مگر اینکه تغییرات سبک زندگی باعث بهبود سطح قند خون نشود. در صورت نیاز به دارو، متفورمین از داروهای ایمن در کودکان دیابتیکی است.
پیش دیابت در بزرگسالان
با افزایش سن خطر ابتلا به پره دیابت افزایش می‌یابد و احتمال بروز عوارض در سیستم قلبی عروقی، شبکیه و کلیه بیشتر می‌شود. محققان تخمین می‌زنند که 25 درصد از بزرگسالان بالای 65 سال دیابت نوع 2 دارند، در حالی‌که نیمی از افراد بالای 65 سال به پیش دیابت مبتلا هستند.
پره دیابتیک بارداری
زنانی که در اوایل بارداری با پیش دیابت شناسایی شده‌اند، در مقایسه با زنانی که سطح HbA1c کمتری دارند، در معرض خطر بیشتری برای پیامدهای نامطلوب بارداری قرار دارند. قند خون بالا می‌تواند در هفته‌های اول بارداری که مغز، قلب، کلیه‌ها و ریه‌های جنین شروع به شکل‌گیری می‌کنند، خطرناک باشد. بنابراین درمان پره دیابت بارداری برای پیشگیری از مشکلاتی از این دست اهمیت بسیار زیادی دارد.
از کجا بفهمم پره دیابت دارم؟ | تشخیص پیش دیابت
پزشکان برای بررسی این عارضه به غربالگری‌های معمول آزمایش خون متکی هستند. اگر فاکتورهای خطر پره دیابت دارید، ممکن است پزشک شما این غربالگری‌ها را بیشتر توصیه کند.
آزمایش‌های تشخیص پیش دیابت عبارتند از:
- آزمایش قند خون ناشتا: اگر قند خون شما بعد از حداقل هشت ساعت ناشتا، 100 تا 125 میلی‌گرم تا دسی‌لیتر باشد، شما مبتلا به پیش دیابت هستید.
- تست A1C: این آزمایش میانگین سطح گلوکز خون شما را در دو تا سه ماه گذشته نشان می‌دهد؛ اگر نتیجه 5.7٪ تا 6.5٪ باشد، تشخیص پره دیابت تأیید می‌شود.
چه کار کنیم که پیش دیابت نگیریم؟
راهبردهای پیشگیری ازاین عارضه مانند معکوس کردن آن و پیشگیری از دیابت نوع 2 است:
- ورزش منظم
- حفظ وزن متعادل
- رژیم غذایی سالم رژیم هونزا و مدیترانه ای
- سیگار نکشیدن
متأسفانه، عوامل ژنتیکی در برخی از افراد چنان قوی هستند که حتی تغییر سبک زندگی برای جلوگیری از ابتلا به پره دیابت کافی نیست.
روش‌های درمان پیش دیابت
درمان شامل همان تغییرات سبک زندگی است که برای درمان دیابت افراد مبتلا به دیابت توصیه می‌شود و شامل فعالیت بدنی منظم، تغذیه سالم و در صورت لزوم کاهش وزن است.
آیا می‌توان پیش دیابت را درمان کرد
در برخی موارد، پزشک مصرف برخی از داروهای خوراکی دیابت را توصیه کند. اگر تغییرات سبک زندگی به بهبود سطح قند خون شما کمک نکرده باشد یا چندین عامل خطر برای دیابت نوع 2 داشته باشید، این احتمال بیشتر است.
رایج‌ترین داروهایی که پزشک برای پیش دیابت تجویز می‌کنند متفورمین و آکاربوز هستند.
برای جلوگیری از پره دیابت این کار‌ها را بکنید
سبک زندگی سالم به شما کمک می‌کند سطح قند خون خود را در حالت عادی نگه دارید یا حداقل از افزایش آن به سطح پیش دیابت جلوگیری کنید.
رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، آجیل، غلات کامل و روغن زیتون می‌تواند سطح قند خون را به سطح نرمال بازگرداند.
همچنین فعالیت بدنی به شما کمک می‌کند وزن خود را کنترل کنید، قند را برای انرژی مصرف کنید و به بدن کمک می‌کند تا انسولین را به طور مؤثرتری استفاده کند.
ترک سیگار نیز می‌تواند نحوه عملکرد انسولین و سطح قند خون را بهبود بخشد.
سخن پایانی
در مبارزه با پیش دیابت، دانش و آگاهی قدرت است. دانستن اینکه آیا پره دیابت دارید یا نه و آگاهی از تغییراتی که برای معکوس کردن یا مهار آن می‌توانید ایجاد کنید، بسیار مهم است. پس اگر تشخیص پیش دیابت گرفته‌اید، نگران نباشید؛ ما در هر مرحله در کنار شما خواهیم بود.
پرسش‌های متداول
من پیش دیابت دارم، یعنی مبتلا به دیابت می‌شوم؟
ابتلا به پره دیابت لزوما به این معنا نیست که شما به دیابت مبتلا خواهید شد. با توجه به راه‌کارهایی که در این مقاله ذکر کردیم، از طریق تغییر شیوه زندگی سالم و بازگرداندن قند خون به سطوح سالم می‌توان از ابتلا به دیابت پیشگیری کرد. حتی تغییرات کوچک در فعالیت و رژیم غذایی می‌تواند به‌طور قابل توجهی خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد.
آیا پیش دیابت نیاز به دارو دارد؟
در برخی افرادی که تغییرات سبک زندگی در بازگرداندن میزان قند خون به سطوح نرمال مؤثر و کافی نیست؛ پزشک دارو تجویز می‌کند که متداول‌ترین دارو برای این منظور متفورمین است.
چه مدت طول می‌کشد پیش دیابت به دیابت تبدیل شود؟
بدون مداخله، بسیاری از افراد مبتلا به پره دیابت در عرض 5 سال به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند که آنها را در معرض خطر مشکلات جدی سلامتی از جمله حمله قلبی و سکته قرار می‌دهد.
پره دیابت برگشت‌پذیر است؟
بله، شما می‌توانید با تغییرات ساده و ثابت شده در شیوه زندگی از تبدیل شدن پیش دیابت به دیابت نوع 2 جلوگیری کنید یا آن را به تأخیر بیندازید.
منابع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prediabetes/symptoms-causes/syc-20355278
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21498-prediabetes
https://www.healthline.com/health/type-2-diabetes/what-is-prediabetes
