آلبومینوری زنگ خطری برای دیابتی‌ ها

آلبومینوری یا پروتئینوری وضعیتی است که در آن آلبومین (نوعی پروتئین موجود در پلاسمای خون) به داخل ادرار ترشح می‌شود. اگرچه مقادیر بسیار کمی‌ پروتئین در ادرار می‌تواند طبیعی باشد، اما سطح بالای آلبومین یکی از چندین شاخص بیماری مزمن کلیوی (CKD) است که یک عارضه شایع دیابت نوع 1 و نوع 2 است. از آن‌جایی که آلبومینوری علائم قابل توجهی ایجاد نمی‌کند، به افرادی که در معرض خطر بیماری کلیه هستند توصیه می‌شود برای تشخیص این بیماری به‌طور منظم از نظر وجود پروتئین در ادرار آزمایش شوند؛ در این صورت می‌توان فوراً اقداماتی را برای کاهش میزان پروتئین در ادرار و محافظت از کلیه‌ها از آسیب بیشتر و نارسایی کلیه انجام داد.

در این مقاله خواهیم دید که آلبومینوری چیست و علائم، علل و تشخیص آلبومینوری را مورد بحث قرار می‌دهیم. همچنین در مورد درمان شرایطی که می‌توانند باعث آلبومینوری شوند صحبت خواهیم کرد.

آلبومینوری چیست؟

زمانی که آلبومین در ادرار وجود داشته باشد، آلبومینوری که گاهی اوقات پروتئینوری نامیده می‌شود اتفاق می‌افتد. آلبومین پروتئین مهمی ‌است که به‌طور معمول در خون وجود دارد و در ترمیم بافت و مبارزه با عفونت در بدن و همچنین عضله‌سازی نقش حیاتی دارد؛ اما در حالت نرمال نباید در ادرار وجود داشته باشد.

کلیه‌های سالم از عبور بیشتر آلبومین شما از فیلترهایشان و ورود به ادرار جلوگیری می‌کنند. میزان آلبومین در ادرار باید بسیار کم یا اصلا وجود نداشته باشد. اگر کلیه‌های شما آسیب دیده باشند، آلبومین می‌تواند از طریق فیلترهای آن‌ها به ادرار شما نشت کند.

آلبومینوری (پروتئینوری) به‌طور خاص یک بیماری نیست؛ بلکه نشانه بسیاری از انواع مختلف بیماری‌های کلیوی و یک عامل خطر مهم برای عوارض است. وجود آلبومین در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کلیوی یا نارسایی کلیه باشد؛ حتی اگر میزان فیلتراسیون گلومرولی تخمینی شما (eGFR) بالاتر از 60 یا در محدوده “طبیعی” باشد.

چه کسانی در معرض ابتلا به آلبومینوری هستند؟

عوامل زیادی می‌توانند در افزایش دفع آلبومین در ادرار نقش داشته باشند؛ به‌طور مثال افرادی که شرایط زیر را دارند بیشتر در معرض ابتلا به آلبومینوری هستند:

• التهاب یا آسیبی که بر کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد
• فشار خون بالا
• تب
• تمرین‌های ورزشی دشوار
• عفونت‌ها، مانند عفونت مجاری ادراری
• کم‌آبی بدن
• سن بالاتر
• افزایش وزن
• ژنتیک
• پره اکلامپسی در بارداری
• نارسایی قلبی

علت آلبومینوری

به‌طور کلی علت آلبومینوری می‌تواند کوتاه‌مدت یا طولانی‌مدت باشد. برخی از مشکلات کوتاه‌مدتی که باعث آلبومینوری می‌شوند عبارتند از:

• کم آبی بدن
• تب یا عفونت
• ورزش شدید

شرایط طولانی مدتی که آلبومینوری ایجاد می‌کنند به شرح زیر است:

1.       بیماری کلیوی

کلیه‌های سالم از ورود آلبومین خون به ادرار جلوگیری می‌کند؛ بنابراین آلبومین موجود در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کلیوی در مراحل اولیه باشد.

2.       دیابت

هیپرگلیسمی‌طولانی مدت یا سطوح بالاتر از حد طبیعی گلوکز در خون به مویرگ‌های کلیه‌ها به نام گلومرول آسیب می‌رساند. این رگ‌های خونی کوچک به هم چسبیده و غشای گلومرولی را تشکیل می‌دهند. این ساختار ضایعات خون را به ادرار فیلتر می‌کند و در عین حال از نشت مواد حیاتی مانند آلبومین و سلول‌های خونی جلوگیری می‌کند که در نهایت منجر به بروز بیماری های کلیوی دیابتی خواهد شد.

3.       فشار خون بالا

حدود 40 درصد از افراد مبتلا به فشار خون بالا درمان نشده و 25 درصد از افرادی که برای فشار خون بالا دارو مصرف می‌کنند، آلبومینوری دارند. کنترل فشار خون می‌تواند به شما در مدیریت این بیماری کمک کند. از طرفی فشار خون بالا یکی از عوارض شایع دیابت است.

4.      بیماری قلبی

افرادی که به نارسایی قلبی دچار هستند اغلب آلبومینوری دارند؛ اگرچه دلایل آن به خوبی درک نشده است. این می‌تواند نتیجه اختلال در عملکرد لایه سلول‌های داخل رگ‌های خونی یا به دلیل افزایش فشار داخل رگ‌ها باشد. آلبومینوری در بیماری قلبی با پیش آگهی ضعیف‌تری همراه است.

آیا دیابت باعث آلبومینوری می‌شود؟

حالا که دانستیم آلبومینوری چیست بیایید ارتباط آن با دیابت را درک کنیم! در دیابت توانایی بدن برای پردازش گلوکز خون مختل می‌شود. در نتیجه، در افراد مبتلا به دیابت سطح قند خون بالاست که می‌تواند باعث عوارضی مانند آسیب کلیه شود.

کلیه‌ها حاوی فیلترهایی به نام نفرون هستند که در واقع شبکه‌ای از رگ‌های خونی کوچک به نام گلومرول است. کلیه با استفاده از سیستم فیلتراسیون گلومرولی به مولکول‌های کوچک مانند مواد زائد اجازه عبور می‌دهد تا تبدیل به ادرار شود. در کلیه‌های سالم، مواد مفیدی مثل پروتئین‌ها و گلبول‌های قرمز برای عبور از فیلتر و در خون باقی می‌مانند.

سطح بالای قند خون به رگ‌های خونی کلیه‌ها آسیب می‌رساند که باعث فیلتر ناکافی خون می‌شود. به‌مرور زمان، این آسیب ممکن است منجر به نشت پروتئین‌هایی مانند آلبومین به داخل ادرار شود. به این ترتیب، آلبومینوری ممکن است نشانه‌های اولیه آسیب کلیوی یا بیماری کلیوی را نشان دهد.

شواهد نشان می‌دهد که وجود پروتئین در ادرار که به عنوان پروتئینوری شناخته می‌شود، نفروپاتی دیابتی است. در بین افرادی که طی 5 سال گذشته تشخیص دیابت نوع 1 را دریافت کرده‌اند، شیوع آلبومینوری 41٪ بوده است. برای مبتلایان به دیابت نوع 2، تحقیقات نشان می‌دهد که شیوع آن 25.6٪ است.

پیشنهاد می‌کنیم برای اطلاعات کامل‌تر مقاله دیابت و انواع آن را مطالعه کنید.

علائم آلبومینوری چیست

تنها علائم ظاهری پروتئین اضافی در ادرار آنهایی هستند که همراه با بیماری مزمن کلیوی ایجاد می‌شوند. علائم زیادی از CKD وجود دارد که می‌تواند با مشکلات دیگر اشتباه گرفته شود، به همین دلیل غربالگری حیاتی است.

علائم شایع CKD پیشرفته عبارتند از:

• عدم تحمل سرما
• خستگی
• سرگیجه
• بوی آمونیاک در نفس (اورمی‌فتور)
• طعم فلزی در دهان (دیسگوزیا)
• تنگی نفس (تنگی نفس)
• کبودی آسان
• تورم (ادم) صورت
• مشکل در تمرکز
• خارش
• از دست دادن اشتها
• ادرار کف‌آلود
• تکرر ادرار، از جمله در شب
• درد در کلیه‌ها، پاها یا قسمت بالای کمر

عوارض آلبومینوری

آلبومینوری با تعدادی از مشکلات سلامتی تهدید کننده زندگی همراه است. به‌طور کلی، هرچه سطح آلبومین شما بالاتر باشد، خطر ابتلا به این عوارض بیشتر است:

• حمله قلبی
• سکته
• نارسایی قلبی
• نارسایی کلیه

تشخیص آلبومینوری

با یک آزمایش ساده ادرار می‌توان آلبومینوری را تشخیص داد. برای این آزمایش، از بیمار خواسته می‌شود تا نمونه کوچکی از ادرار خود را در ظرف مخصوص جمع‌آوری کند و به آزمایشگاه ارائه دهد. بلافاصله کارشناس مربوطه نوار کاغذی مخصوص را برای تشخیص پارامترهای مختلف از جمله پروتئین، برای چند ثانیه خیلی کوتاه در ادرار قرار می‌دهد. این نوار در پاسخ به وجود پروتئین تغییر رنگ می‌دهد.  (‌این آزمایش اولیه همچنین می‌تواند سایر مواد مشکوک در ادرار مانند باکتری‌ها، گلوکز و سلول‌های خونی را شناسایی کند که هر کدام می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری باشد.)

اما این تست به اندازه کافی برای تشخیص مقادیر بسیار کم ‌پروتئین در ادرار که به عنوان میکروآلبومینوری شناخته می‌شود و می‌تواند مراحل اولیه بیماری کلیوی را نشان دهد حساس نیست. بنابراین، نمونه ادرار برای تجزیه و تحلیل بیشتر به بخش بیوشیمی برای آزمایش ACR (نسبت آلبومین به کراتینین) فرستاده می‌شود.

بسیاری از پزشکان آزمایش ادرار را به عنوان بخشی از چکاپ‌های روتین و منظم انجام می‌دهند، اما به‌ویژه مهم است که افراد مبتلا به دیابت مرتب از نظر آلبومینوری بررسی شوند. طبق توصیه انجمن دیابت آمریکا (ADA)، در حالت ایده‌آل حداقل یک بار در سال باید آزمایش ادرار بدهید.

درمان آلبومینوری

هیچ درمانی برای خود آلبومینوری وجود ندارد، زیرا این یک بیماری نیست؛ بلکه نشانه شرایطی مانند دیابت، فشار خون بالا یا بیماری کلیوی است. بنابراین نحوه درمان پروتئین اضافی در ادرار به علت آن بستگی دارد و هدف از درمان جلوگیری از آسیب بیشتر به کلیه‌ها و کاهش احتمال عوارض بیشتر است.

در مورد دیابت برای بیشتر  افراد، ترکیبی از رعایت رژیم غذایی مورد تایید پزشک، شروع یک برنامه ورزشی منظم، مصرف دارو برای کمک به کنترل قند خون و خودآزمایی سطح گلوکز به طور منظم است در کنترل وضعیت بسیار مؤثر است.

درمان بیماری مزمن کلیوی مرتبط با دیابت نیز شامل کنترل سطح گلوکز خون و همچنین انجام اقداماتی مثل کاهش وزن، خوردن نمک کمتر، ترک الکل، ترک سیگار و افزایش سطح فعالیت برای کاهش فشار خون است.

دارودرمانی

برخی داروها میزان آلبومین موجود در ادرار را کاهش می‌دهند. به‌طور کلی می‌توان گفت داروهایی که به شما در مدیریت فشار خون بالا و دیابت کمک می‌کنند، معمولا اولین انتخاب پزشکان هستند؛ مثل داروهایی که مستقیماً در کلیه‌ها اثر کرده و در کاهش فشار وارد شده بر گلومرول‌ها (فیلترهای موجود در کلیه) مؤثرند. این داروها معمولاً به عنوان “محافظ کلیه” شناخته می‌شوند زیرا می‌توانند به سالم نگه داشتن گلومرول یا همان فیلترهای موجود در کلیه‌ها و کاهش نسبت آلبومین به کراتینین ادرار (uACR) کمک کنند.

برای مثال پزشک داروهای زیر را برای درمان آلبومینوری تجویز می‌کند:

• مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) یا مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs)
• مهارکننده‌های سدیم-گلوکز کوترانسپورتر-2 (SGLT2)
• آنتاگونیست‌های گیرنده مینرالوکورتیکوئید غیراستروئیدی (nsMRA)

درمان‌های خانگی

درمان خانگی برای آلبومینوری در واقع همان تغییر سبک زندگی، محدود کردن مصرف نمک و پروتئین و کاهش وزن است.

رژیم غذایی

رژیم غذایی کم پروتئین گاهی اوقات برای درمان بیماری کلیوی مؤثر است. اگر این اقدامات مانع نارسایی کلیه نشود، دیالیز یا پیوند کلیه ضروری خواهد بود. اگر سطح آلبومین در ادرار شما افزایش یافته است اما هنوز بیماری مزمن کلیوی برای شما تشخیص داده نشده است، بهتر است مراقب باشید که چه مقدار و چه نوع پروتئین می‌خورید. همچنین مصرف نمک و سدیم خود را کنترل کنید و یک رژیم غذایی مغذی و متعادل داشته باشید.

 

چطور از آلبومینوری پیشگیری کنیم؟

اگر دیابت برای شما تشخیص داده شده است، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای سالم نگه داشتن کلیه‌های خود و کاهش خطر ابتلا به نفروپاتی دیابتی انجام دهید، از جمله این‌که:

• سطح قند خون خود را در محدوده هدف خود نگه دارید.
• فشار خونتان را کنترل کنید و برای فشار خون بالا درمان شوید.
• اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید.
• اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید وزن خود را کاهش دهید.
• یک رژیم غذایی سالم با سدیم کم داشته باشید. محصولات تازه یا منجمد، گوشت بدون چربی، غلات کامل و چربی‌های سالم مصرف کنید. مصرف غذاهای فرآوری شده را که می‌توانند سرشار از نمک و کالری بالا باشند، محدود کنید.
• ورزش را جزئی منظم از برنامه روزانه خود قرار دهید. به آرامی‌ شروع کنید و حتما با پزشک خود کار کنید تا بهترین برنامه ورزشی را برای شما تعیین کند. ورزش می‌تواند به شما در حفظ وزن سالم و کاهش فشار خون کمک کند.

آیا آلبومینوری با پروتئینوری فرق دارد؟

در واقع یکی هستند؛ همان‌طور که اشاره شد کلیه سالم مواد زائد را از خون فیلتر می‌کنند، اما عناصر مهمی‌از جمله آلبومین را حفظ می‌کنند. آلبومین پروتئینی است که به جلوگیری از نشت آب از خون به سایر بافت‌ها کمک می‌کند. اگر سطوح بالای قند خون طی چند سال به کلیه‌ها آسیب برساند، باعث می‌شود آلبومین بیش از حد از خون از بین برود. در نتیجه پروتئینوری نشانه این است که کلیه‌ها آسیب دیده‌اند.

سخن پایانی

اگر دیابت دارید و آزمایش ادرار نشان می‌دهد که در ادرارتان پروتئین وجود دارد، اولین زنگ خطر را دریافت کرده‌اید. اما اگر آنچه را که ممکن است شروع بیماری مزمن کلیوی باشد، قبل از اینکه به مرحله ایجاد علائم بیماری کلیوی در مرحله نهایی برسد تشخیص دهید، جایی برای نگرانی نخواهد بود. با راهنمایی پزشک، تغییر سبک زندگی می‌توانید اقدامات مؤثری را برای حفظ سلامت و عملکرد طبیعی کلیه‌های خود انجام دهید.

اگر تجربه‌ای در مورد آلبومینوری و دیابت دارید نیز حتما با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید.

منابع:

https://www.kidney.org/atoz/content/albuminuria

https://www.verywellhealth.com/understanding-albuminuria-1087350

https://www.medicalnewstoday.com/articles/microalbuminuric-diabetic-nephropathy