با دستگاه قند خون بیشتر آشنا شویم
دستگاه قند خون یک ابزار ضروری برای پایش گلوکز خون و مدیریت دیابت است. این دستگاه به شما کمک می‌کند تا چگونگی واکنش سطح قند خون را به عواملی مانند رژیم غذایی، ورزش و داروها شناسایی کنید تا بتوانید برنامه روزمره خود برای کنترل دیابت را در صورت نیاز تغییر دهید. دستگاه تست قند خون که گلوکومتر نیز نامیده می‌شود، می‌تواند در عرض چند ثانیه به شما بگوید که آیا قند خون شما خیلی پایین، خیلی بالا یا نرمال است. مهم نیست که چه نوع دیابتی دارید، یک گلوکومتر می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار شما قرار دهد. این مقاله به نحوه عملکرد گلوکومترها و تست قند خون در خانه، اینکه چه کسی و چه زمانی باید از آنها استفاده کند و خلاصه هر آنچه در مورد آن لازم است بدانید می‌پردازد.
ضرورت داشتن دستگاه قند خون برای دیابتی‌ها
در کنار آزمایش های دوره ای سنجش قند خون همانند آزمایش A1C، اندازه‌گیری قند خون منظم و روزانه برای مدیریت انواع دیابت بسیار ضروری است. مطمئناً برای افراد دیابتی، هر سه ماه یا بیشتر نزد پزشک رفتن کافی نیست و نظارت روزانه بر قند خون اهمیت حیاتی دارد؛ به خصوص اگر از انسولین استفاده می‌کنید. نتایج پایش قند خون می‌تواند به شما در تصمیم گیری در مورد غذا، فعالیت بدنی و دوز انسولین کمک کند.
دستگاه قند خون چطور کار می‌کند؟
بیشتر دستگاه‌های قند خون با تجزیه و تحلیل مقدار کمی خون از انگشت، کار می‌کنند. اگرچه برخی هم توانایی سنجش قند خون از سایر نقاط بدن مثل پشت ساق پا یا کف دست را دارند، اما دقت دستگاه‌هایی که خون انگشتان دست را می‌سنجند، بسیار بالاتر است.
اجزای دستگاه تست قند
تمام دستگاه‌های گلوکومتر اساساً دارای سه جزء هستند:
- گلوکومتر: که در واقع مغز سیستم است. در این سنسور پس از واکنش خون با آنزیم موجود در نوار آزمایش، تکانه‌های الکتریکی ایجاد می‌شوند.
- نوار تست: این یک نوار پلاستیکی انعطاف‌پذیر نازک است که بین نیم تا یک اینچ طول دارد. آنها طوری طراحی شده‌اند که یک قطره کوچک خون را برای تجزیه و تحلیل توسط دستگاه جذب کنند. بین قسمت بالایی و پایینی پلاستیکی نوار، آنزیم‌هایی وجود دارد که با قطرات خونی که روی آن قرار می‌گیرند واکنش نشان می‌دهند. این نوارها فقط یک بار قابل استفاده هستند.
- دستگاه لنسی: یا گلوکومتر لانست که دارای مکانیزم فنری است و در قالب یک دستگاه قلمی شکل عرضه می‌شود. از آن برای خراش پوست و خون‌گیری استفاده می‌شود.
گلوکومتر با چه روشی قند خون را اندازه گیری می‌کند؟
همان‌طور که گفتیم، سطح گلوکز خون را می‌توان با استفاده از یک قطره خون روی یک نوار تست یک‌بار مصرف تحت یک واکنش بیوشیمیایی اندازه‌گیری کرد. واکنش بین نوار تست و خون توسط دستگاه تشخیص داده می‌شود و در واحدهای میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا میلی‌مول در لیتر نمایش داده می‌شود.
انواع دستگاه قند خون در بازار ایران
برای تست قند خون در خانه انواع دستگاه‌ها طراحی و به بازار عرضه شده‌اند که از پرکاربردترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گلوکومتر با سوزن یا دستگاه قند خون خانگی
- دستگاه تست قند خون بدون سوزن
- گلوکومتر مچی
- دستگاه تست قند خون بدون نوار
دستگاه تست قند خون بدون سوزن
گلوکومتر بدون سوزن در واقع یک بیوسنسور CGM به شکل برچسب کوچک است که پشت بازوی فرد دیابتی نصب شده و هر 24 ساعت یک گزارش از سطح قند خون فرد را در بازه‌های کوتاه مثلا 15 دقیقه‌ای، بر روی صفحه گوشی در اپلیکیشن مخصوص نشان می‌دهد.
دستگاه قند خون برای کودکان
باید بگوییم که دستگاه قند خونی که مخصوص کودکان دیابتی طراحی شده باشد، هنوز وجود ندارد. اما از دستگاه‌های بدون سوزن می‌توان برای کودکانی که در برابر خون‌گیری با لانست یا سوزن مقاومت می‌کنند، استفاده کرد.
ویژگی‌های یک گلوکومتر خوب چیست؟
هنگام خرید گلوکومتر فاکتورهای زیادی باید در نظر گرفته شود، از جمله:
- راحتی در استفاده: سرعت دریافت نتایج، اندازه و دفعات آزمایش مورد نیاز، الزامات کالیبراسیون و امکان تست از مناطق جایگزین مانند ساعد یا کف دست را در نظر بگیرید؛ اگرچه تعداد دفعاتی که در روز باید قند خون خود را چک کنید می‌تواند به نوع دیابت شما و عوامل دیگر بستگی داشته باشد.
- دقت: حتما به دنبال “تأیید FDA” در بسته کیت گلوکومتر باشید.
- قیمت: شاید قیمت دستگاه قند خون بدون بیمه هم زیاد نباشد، اما حتماً هزینه نوارهای آزمایش را نیز که مرتب باید تهیه کنید، در نظر بگیرید.
- پوشش بیمه: بیمه معمولاً برای افراد مبتلا به دیابت هزینه گلوکومترهای استاندارد را پرداخت می‌کند.
- ذخیره و بازیابی اطلاعات: این معیار شامل ویژگی‌هایی مانند سازگاری دستگاه با بلوتوث، نحوه نمایش نتایج، دسترسی پزشک، اینکه آیا می‌توانید نتایج را دانلود کنید و نوع داده‌های تاریخی که دستگاه ارائه می‌دهد، است.
نحوه استفاده از دستگاه تست قند خون
استفاده از گلوکومتر در ابتدا ممکن است طاقت‌فرسا به نظر برسد، اما پس از کمی تمرین بسیار آسان می‌شود. برای یک دستگاه تست قند خون استاندارد، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) مراحل زیر را توصیه می‌کند:
- ابتدا مطمئن شوید دستگاه کاملا تمیز است.
- دستان خود را بشویید و خشک کنید و سپس به آرامی دست خود را ماساژ دهید تا جریان خون بهبود یابد. اگر به جای شستشو از دستمال مرطوب الکلی استفاده می‌کنید، حتما قبل از انجام آزمایش اجازه دهید محل خشک شود.
- یک نوار تست را بردارید و بلافاصله ظرف نوار را ببندید، زیرا نوارها به راحتی آسیب می‌بینند.
- نوار تست را در دستگاه قرار دهید. انگشت خود را با لانست سوراخ کنید تا یک قطره کوچک خون بگیرید؛ برای کاهش ناراحتی و درد انگشت به‌خصوص در کودکان، می‌توانید به جای نوک از کناره‌های بند اول انگشتان استفاده کنید.
- نوار آزمایشی که در دستگاه قرار داده‌اید را با خون تماس دهید.
- دستگاه خون را تجزیه و تحلیل می‌کند و معمولاً در عرض یک دقیقه، سطح گلوکز خون را روی صفحه نمایش دیجیتال خود به شما نشان می‌دهد.
نکته مهم این است که اگر با یک بار فشار لنست خونی خارج نشد، انگشتان خود را برای خروج خون فشار ندهید؛ چرا که روی نتیجه تست تاثیر خواهد داشت. بهتر است سوزن را عوض کرده و دوباره امتحان کنید. زخم ناشی از خون‌گیری به ندرت نیاز به بانداژ دارد، اما اگر خونریزی بیش از چند قطره ادامه داشت شاید بهتر باشد از یک چسب زخم استفاده کنید. پیروی از تمام دستورالعمل‌هایی که همراه دستگاه قند خون شما ارائه می‌شود برای اطمینان از نتایج دقیق بسیار مهم است.
بهترین مارک‌های دستگاه تست قند خون
دقیق‌ترین دستگاه‌های تست قند خون از برندهای معتبر که در ایران هم در دسترس هستند عبارتند از:
- اکیوچک (Accu-Check)
- گلوکومتر بیونیم (Bionime)
- بیورر (beurer)
- گالا
- آوان
- آگاماتریکس
- گلوکو داکتر
- اینفوپیا
- زیکلاس مد
دقت دستگاه‌های گلوکومتر چه قدر است؟
نه گلوکومترهای استاندارد و نه CGMها به اندازه یک آزمایش آزمایشگاهی دقیق نیستند، اما سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) دستگاه‌هایی را که نتایجشان در 95٪ مواقع، در 15٪ نتایج آزمایشگاهی باشد، تأیید می‌کند. به عبارت دیگر دستگاه قند خون در صورتی دقیق در نظر گرفته می‌شود که نتیجه آن در محدوده 15 درصد نتایج آزمایشگاهی باشد.
هزینه خرید یک دستگاه قند خون چه قدر است؟
در حال حاضر، بسته به برند و عواملی مثل تعداد نوار همراه کیت، قیمت یک گلوکومتر از حدود 200 هزار تا 1 میلیون تومان متغیر است.
کلام آخر
سنجش منظم قند خون راهی برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد نحوه واکنش سطح قند خون شما به فعالیت‌های روزانه و کنترل آن در درمان دیابت است. در صورت ابتلا به دیابت، پزشک به شما اطلاع می‌دهد که چه زمانی و چند وقت یک‌بار تست قند خون را انجام دهید. شما می توانید انواع مختلف دستگاه تست قند خون یا گلوکومتر برای سنجش قند روزانه تان استفاده کنید. اگر دیابت نوع 1 دارید، ممکن است لازم باشد قند خون خود را چهار بار در روز یا بیشتر آزمایش کنید؛ از جمله قبل و بعد از غذا و ورزش. زمانی که بیمار هستید نیز باید دفعات بیشتری قند خون خود را چک کنید.
در پایان از شما می‌خواهیم، نظرات و تجربیات خود را در مورد تست قند خون در خانه با ما و دیگران خوانندگان به اشتراک بگذارید.
منابع:
https://www.forbes.com/health/conditions/diabetes/glucometers-guide/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/in-depth/blood-glucose-meter/art-20046335
https://www.verywellhealth.com/how-to-use-a-glucometer-1087304
https://www.healthline.com/health/blood-glucose-monitoring#supplies
