تکانه‌های الکتریکی عضله قلب باعث ایجاد ضربان قلب (انقباض) می‌شود. این سیگنال الکتریکی از گره سینوسی دهلیزی (SA) در بالای اتاقک سمت راست قلب (دهلیز راست) آغاز می‌شود. گره SA گاهی اوقات “ضربان ساز طبیعی قلب” نامیده می‌شود.
گره SA تکانه‌های الکتریکی را با سرعت مشخصی ارسال می‌کند، اما ضربان قلب ممکن است بر اساس نیازهای فیزیکی، استرس یا عوامل هورمونی تغییر کند. گاهی، گره SA به درستی کار نمی کند که باعث می‌شود قلب خیلی سریع، خیلی کند یا نامنظم بزند. در موارد دیگر، مسیر الکتریکی قلب مسدود می‌شود که می‌تواند باعث ریتم نامنظم قلب شود. تکانه الکتریکی آزاد شده از ضربان ساز طبیعی، باعث انقباض حفره‌های فوقانی قلب (دهلیزها) می‌شود. سپس سیگنال از گره دهلیزی بطنی (AV) عبور می‌کند. گره AV سیگنال را بررسی می‌کند و آن را از طریق فیبرهای عضلانی به اتاقک‌های پایینی (بطن ها) می‌فرستد و باعث انقباض آنها می‌شود.
ضربان‌ساز کاشتنی
ضربان ساز دستگاه کوچکی است که با باتری کار می‌کند و باعث تولید ضربان قلب با ریتمی منظم می‌شود. ضربان‌سازها می‌توانند برای اصلاح ضربان قلب آهسته، ضربان قلب سریع و آهسته، یا انسداد در سیستم الکتریکی قلب، به ضربان قلب کمک کنند.
ضربان ساز می‌تواند حفره‌های فوقانی قلب (دهلیز)، حفره‌های تحتانی (بطن‌ها) یا هر دو را تنظیم کند، همچنین برای جلوگیری از تحریک تکانه توسط قلب یا ارسال تکانه‌های اضافی استفاده می‌شود.
ضربان‌ساز که تقریباً به اندازه یک جعبه کبریت است از دو بخش تشکیل شده:
- مولد پالس که شامل باتری و چندین مدار الکترونیکی
- سیم‌هایی (لید) که به دیواره قلب متصل می‌شوند. بسته به نوع ضربان‌ساز مورد نیاز، ممکن است یک یا دو لید وجود داشته باشد.
ضربان ساز درست در نزدیکی استخوان ترقوه کاشته می‌شود. لید اول در داخل محفظه پایین سمت راست (بطن راست) و لید دوم (در صورت لزوم) در محفظه بالا سمت راست (دهلیز راست) قرار می‌گیرد. سپس لیدها به ضربان ساز متصل می‌شوند.
جراحی کاشت ضربان‌ساز اغلب با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، یعنی بیمار در حین عمل بیدار است، اما چون ناحیه کاشت بی‌حس شده است چیزی احساس نخواهد کرد. این روش معمولا بین یک تا دو ساعت طول می‌کشد.
پس از کاشت ضربان‌ساز، لیدها وظیفه انتقال سیگنال‌ها را از قلب برعهده می‌گیرند. مولد پالس این سیگنال‌ها را “می‌خواند” و باتری‌ها تکانه‌های الکتریکی را برای تنظیم سرعت ضربان به قلب می‌فرستند.
بیشتر ضربان‌سازها می‌توانند ریتم قلب را حس کنند؛ وقتی ضربان قلب بالاتر از حد معینی باشد، متوقف و وقتی ضربان قلب خیلی آهسته باشد دوباره روشن می‌شوند. به این نوع ضربان‌سازها، “ضربان‌ساز درخواستی” می‌گویند.
بررسی دوره‌ای ضربان‌ساز
پس از کاشت ضربان ساز، لازم است فرد برای معاینات منظم به پزشک مراجعه کند. ضربان‌سازها را می‌توان از طریق تلفن نیز بررسی کرد (مانیتورینگ تلفنی) و در عین حال همچنان لازم است برای معاینات منظم به مطب پزشک مراجعه شود.
ضربان سازها با دستگاهی موسوم به “برنامه‌نویس” بررسی می‌شوند. برنامه‌نویس با قرارگرفتن روی ضربان‌ساز، می‌تواند اطلاعاتی در مورد نحوه عملکرد ضربان ساز به دست آورد و یا کنترل‌های ضربان ساز را تنظیم کرد.
باتری ضربان ساز معمولاً 7 تا 8 سال دوام می‌آورد. با اتمام باتری، یک ضربان‌ساز جدید کاشته می‌شود که نیاز به بی‌حسی موضعی دارد، اما اغلب لیدهای اصلی ضربان ساز نیازی به تعویض ندارند.
تاثیر ابزار الکترونیکی بر ضربان ساز
انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه می‌کند که اگر ضربان ساز دارید، از اطراف خود و ابزارهای با احتمال تداخل آگاه باشید. برخی دستگاه‌هایی که بر ضربان سازها تأثیر نمی گذارند یا به آنها آسیب نمی رسانند به شرح زیر است. اغلب نیازی به نگرانی در مورد تماس با این دستگاه‌ها نیست.
- رادیو CB
- مته برقی
- پتو برقی
- ریش‌تراش برقی
- رادیو آماتور
- پدهای گرمایشی
- فلزیاب
- مایکروویو
- تلویزیون
- کنترل از راه دور تلویزیون
- دستگاه اشعه ایکس
- آشکارساز امنیتی فرودگاه
اما برخی دستگاه‌های الکتریکی هم هستند که بر ضربان‌ساز اثر می‌گذارند. در صورت تماس با این دستگاه‌ها ممکن است ضربان‌ساز شما به درستی کار نکند.
- تجهیزات تولید برق
- تجهیزات جوشکاری
- برخی از تجهیزات مورد استفاده در دندانپزشکی
- دستگاه‌های تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI).
- دشتگاه‌های پرتودرمانی برای درمان سرطان
- تجهیزات یا موتورهای سنگین دارای آهنرباهای قوی
تلفن‌همراه و ضربان ساز
به نظر نمی رسد تلفن‌های همراه کمتر از 3 وات بر روی ضربان‌ساز اثر بگذارند. اما به منظور احتیاط، بهتر است تلفن همراه حداقل 6 اینچ از پیس میکر دور نگه داشته شود. هنگام صحبت با تلفن همراه، آن را با دست سمت مخالف ضربان ساز نگه دارید. بهتر است تلفن همراه را در جیب روی سینه نگذارید تا فاصله 6 اینچی از ضربان ساز حفظ شود.
با پیشرفت فناوری تلفن‌همراه، ممکن است فرکانس‌های تلفن‌همراه بیشتری تولید شود و برخی از تلفن‌های همراه با فرکانس‌های جدید باعث کاهش امنیت ضربان سا ها شوند. برای درک تاثیر فرکانس‌های مختلف بر پیس میکر به مطالعات بیشتری نیاز است.
