سلامت مغز و قلب | چرا سلامت مغز به سلامت قلب وابسته است؟

آیا می دانید که سلامت مغز و قلب به هم وابسته است؟ با حفظ سلامت قلب، می‌توان خطر ابتلا به مشکلات مغزی و زوال مغز را کاهش داد. در مورد سلامت مغز و قلب ابتدا باید اطلاعاتی را به دست آورد تا بتوان خطر ابتلا به مشکلات هر یک را کاهش داد و همچنین راه‌های بهبود سلامت هر یک را آموخت.

 

قلب ارگان اصلی بدن است. زیرا این اندام ماهیچه‌ای که به اندازه مشت است، وظیفه خون رسانی به کل بدن از جمله مغز را بر عهده دارد. در صورت آسیب دیدن عروق خونی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و زوال عقل افزایش می‌یابد. بنابراین با حفظ سلامتی عروق خونی می‌توان سلامت مغز و قلب را تضمین کرد و آن‌ها را از خطرات بیماری‌های مختلف نجات داد.

 

عدم رعایت نکات لازم برای سلامت مغز و قلب

برخی از شرایط بهداشتی و عادت‌های ناسالم می‌توانند به رگ‌های خونی صدمه بزنند و سلامت مغز و قلب را به خطر انداخته و آن‌ها را با مشکلات جدی روبه رو سازند.

 

حمله قلبی

حمله قلبی زمانی اتفاق می افتد که، یکی از شریان‌های قلبی دچار گرفتگی شود. تنگی یا باریک شدن عروق، عارضه‌ای است که به دنبال تجمع پلاک درون رگ‌ها ایجاد می‌شود. با تنگ شدن عروق خونی کرونر قلبی، خون رسانی به قلب کمتر می‌شود. قلب برای اینکه این کاهش خون رسانی را جبران کند، بیشتر تلاش می‌کند. با فشاری که تحت این تلاش بیشتر به قلب وارد می‌شود و کمبود اکسیژن، حمله قلبی اتفاق می افتد.

گاهی ممکن است در ادامه حمله قلبی، ایست قلبی هم اتفاق بیافتد. این زمان است که در اثر عدم خون رسانی کامل قلب، به همراه عدم کمک رسانی به موقع ، فرد غش می‌کند. در این صورت رنگ پوست به رنگ آبی یا سفید در می‌آید. تنفس فرد مختل می‌شود. ضربان نبض دیگر حس نمی‌شود.

با برگشت فرد به حالت اولیه، ممکن است که از دست دادن حافظه اتفاق افتد. در اینگونه موارد اگر کمک رسانی پزشکی به فرد بیمار با تأخیر مواجه شود، خطر مرگ در بیمار افزایش می‌یابد.

 

سکته مغزی

سکته مغزی هم زمانی رخ می‌دهد که یکی از رگ‌های خون رسان به بافت مغز، در اثر رسوب پلاک تنگ شود و یا دچار پارگی گردد. در این گونه موارد بافت مغزی می‌میرد که می‌تواند منجر به از دست دادن حافظه و یا ناتوانی  شود.

گاهی سکته مغزی ممکن است که کوچک باشد که به آن مینی سکته گفته می‌شود. سکته مغزی می‌تواند باعث:

• از دست دادن حافظه
• ناتوانی
• کند شدن فعالیت‌ها
• و تغییر خلق و خو شود.

 

 

چگونه سلامت مغز و قلب خود را حفظ کنیم؟

با توجه به وابستگی سلامت مغز و قلب به هم، باید روش‌های حفظ سلامت قلب و مغز را یاد گرفته و این دو ارگان اصلی بدن را از ابتلا به بیماری‌های مهلک و خطرناک نجات دهیم.

 

عواملی که سلامت مغز و قلب را به خطر می‌اندازند نظیر:

• بیماری‌های قلبی (ایسمی قلبی)
• سکته مغزی
• گرفتگی عروق خونی

قابل پیشگیری هستند.

 

 

عوامل به خطر انداختن سلامت مغز و قلب

 

فشار خون بالا

فشار خون خود را کنترل کنید. فشار خون بالا علت اصلی بیماری قلبی و سکته مغزی است. با گذشت زمان، فشار خون بالا باعث ایجاد فشار زیادی بر عروق خونی می‌شود. دانشمندان اکنون می‌دانند که فشار خون بالا و کنترل نشده در میانسالی نیز خطر ابتلا به زوال عقل را در اوایل زندگی افزایش می‌دهد. به طور مرتب فشار خون خود را چک کنید. در صورتی که فشار خون شما بالا است، با پزشک، پرستار یا تیم مراقبت‌های بهداشتی خود برای مدیریت آن مشورت کنید.

یکی از راه‌های کنترل فشار خون، داروهای تجویزی است.

 

علائم فشار خون بالا در سلامت مغز و قلب

• تنگی نفس
• سردرد
• درد در قسمت قفسه سینه
• خطای بینایی
• احساس سرگیجه

 

عوامل ایجاد کننده فشار خون بالا

• سابقه خانوادگی (که از آن با عنوان مهمترین علت یاد می‌شود)
• رژیم غذایی نادرست
• مشکلات و بیماری‌های مختلف

 

آزمایش‌های تشخیص فشار خون بالا

• آزمایش ادرار
• سونوگرافی قلب و کلیه
• الکتروکاردیوگرام
• آزمایشات خون
• غربالگری کلسترول خون

 

نحوه درمان پرفشاری خون

تجویز دارو

مصرف داروهایی نظیر مسدود کننده‌های بتا، دیورتیک، مسدود کننده‌های کانال کلسیمی و … البته با تجویز پزشک.

 

راه‌های درمان خانگی

• داشتن رژیم غذایی سالم حاوی میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های خالص مانند ماهی و مصرف مواد غذایی فاقد نمک.
• افزایش فعالیت بدنی برای رسیدن به وزن متناسب، چاقی یکی از عوامل بالابرنده فشار خون است.
• کنترل استرس؛ برای مدیریت استرس می‌توانید ورزش کنید. البته می‌توانید از تکنیک‌هایی مثل مدیتیشن، ماساژ درمانی، نفس عمیق و یوگا نیز بهره ببرید.
• اجتناب از سیگار کشیدن

 

 

دیابت

دیابت خود را کنترل کنید. دیابت باعث بالا رفتن قند خون شده و به این ترتیب باعث آسیب به عروق خونی و اعصاب خواهد شد.

 

برای کنترل دیابت باید:

• رژیم غذایی سالم داشته باشید.
• فشار خون خود را کنترل کنید.

 

دوری از چاقی و کنترل وزن مناسب

در صورتی که سابقه خانوادگی دیابت دارید یا در سنین بالا هستید، بهتر است که هر چه زودتر قند خون خود را تست کنید و در صورت بالا بودن با رعایت نکات لازم، به طوری مرتب میزان آن را چک نمایید تا به این صورت سلامت مغز و قلب خود را تضمین نمایید.

 

عدم استعمال سیگار

سیگار کشیدن را رها کنید؛ زیرا که سیگار و تنباکو خطرات زیادی برای عروق خونی ایجاد می‌کنند. سیگار باعث افزایش غلظت خون شده و به این ترتیب باعث لخته شدن خون می‌شود. وجود لخته در عروق خونی مانع جریان خون به سمت قلب می‌شود. نرسیدن خون کافی به قلب، سلامت مغز و قلب را به خطر می‌اندازد. زیرا سلامتی این دو ارگان در ارتباط با هم است.

 

افزایش فعالیت

عدم فعالیت بدنی، فشار خون بدن را بالا برده و باعث چاقی می‌شود. پزشکان توصیه می کننده که حداقل نیم ساعت در طول روز یک ورزش هوازی و متوسط را انجام دهید. می‌توانید لیستی از فعالیت‌هایی که باید انجام دهید تهیه نمایید. سپس با توجه به آن، فعالیت فیزیکی خود را برنامه ریزی کنید.

 

قلب

قلب عضو مرکزی بدن است که در مرکز قفسه سینه و کمی متمایل به سمت چپ قرار دارد. از سه لایه اصلی:

• پریکارد
• میوکارد
• و اندوکارد

تشکیل شده است. که هر کدام وظیفه خاصی را بر عهده دارند.

بافت غشایی قلب، آن را به چهار حفره اصلی تقسیم نموده است.

• دو حفره بالایی که دهلیز نام دارد
• دو حفره پایینی یا بطن‌ها

 

عروق خونی که خون را به قلب می‌آورند، وارد دهلیز می‌شوند و عروقی که خون را از قلب دور می‌کنند به بطن‌ها متصل هستند.

علاوه بر این قلب برای کنترل خون دریافتی که در هر ضربان چه مقدار از ان پمپ شود یا مانع برگشت خون درون قلب به درون عروق شود، دارای دریچه‌هایی است.

• دریچه‌های سه لختی
• دریچه میترال
• دریچه آئورت

 

عملکرد قلب

قلب مسئول ایجاد سیگنال‌های الکتریکی نیز است. با استفاده از این سیگنال‌های الکتریکی نیروی لازم برای پمپاژ خون را به دست می‌آورد.

تولید سیگنال الکتریکی

این سیگنال‌ها ابتدا در گره سینوسی شروع می‌شود. بنابراین دهلیزها منقبض می‌شوند. خون درون دهلیزها با انقباض دهلیزها از دریچه‌های سه لختی و میترال عبور کرده و همزمان سیگنال به گره دهلیزی- بطنی می‌رسد. در این زمان خون وارد بطن می‌شود و دریچه‌های بین دهلیز و بطن مجدداً بسته می‌شود تا مانع برگشت خون به درون دهلیزها شود.

با رسیدن سیگنال الکتریکی به سراسر ماهیچه قلب، بطن‌ها منقبض می‌شوند، در این صورت دریچه آئورت و شریان ریوی باز شده و خون وارد این عروق می‌شود. از شروع سیگنال الکتریکی در دهلیزها تا پایان انقباض بطن را، سیستول می گویند.

زمانی که قلب به حالت آرامش برمی گردد و دیگر حفره‌های قلبی منقبض نیستند، دریچه‌های دهلیزی باز شده تا خونی که از سراسر بدن می‌آید و فاقد اکسیژن است، وارد دهلیز راست شود. خون غنی از اکسیژن هم وارد دهلیز چپ می‌شود.

 

تفاوت بطن راست و چپ قلب

دیواره ماهیچه بطن چپ قلب قوی‌تر از بطن راست است. زیرا این بطن به نیروی بیشتری برای پمپاژ خون به سراسر بدن، نیاز دارد. که بخشی از این خون توسط آئورت به سمت بالای بدن و مغز فرستاده می‌شود. بنابراین به این ترتیب علت وابستگی سلامت مغز و قلب را درک نمودید.

 

مغز

عضو اصلی دیگر بدن، در سر قرار دارد و فعالیت‌هایی مثل حافظه، یادگیری، درک، بیان احساست، کنترل تعادل بدن و … را بر عهده دارد. بنابراین عضو پیچیده‌ای است.

 

مغز از سه قسمت اصلی:

• مخ
• مخچه
• ساقه مغزی

تشکیل شده است. بخش مخ شامل دو نیمکره راست و چپ بوده که هر نیمکره فعالیت نیمه مخالف بدن را کنترل می‌کند. با توجه به فعالیت‌هایی که برای مغز گفته شده می‌توان فهمید که به اکسیژن بیشتری هم نیاز است.

اکسیژن مورد نیاز مغز، توسط پمپاژ خون طی عملکرد قلب تأمین می‌شود. این نیز یکی دیگر از دلایل وابستگی سلامت مغز و قلب است.

 

اما پیری زودرس مغز چیست؟

گاهی برخی مسائل ژنتیکی و عواملی که در ادامه گفته خواهد شد، باعث می‌شود که فرد در سنین پایین قدرت تمرکز و حافظه خود را از دست بدهد. به این اختلال، پیری زودرس مغز گفته می‌شود.

عوامل پیری زودرس مغز

• مصرف غذای پرکالری و چرب
• تنبلی مغزی (به چالش نکشیدن مغز)
• قرار گرفتن در معرض استرس برای طولانی مدت
• نداشتن خواب کافی

 

عوامل بهبود دهنده وضعیت مغز

• روی یک کار تمرکز کنید؛ از انجام چند کار به طور همزمان خودداری کنید.
• ورزش کنید؛ با این کار منبع تغذیه سلول‌های مغزی (گلوکز موجود در خون) را، تأمین می‌کنید.
• امگا ۳ مصرف کنید؛ گردو و انواع مغزها،ماهی، روغن کلزا و … منبع غنی از امگا ۳ هستند.
• به اندازه بخوابید؛ کم خوابی بر روی ذهن تأثیر مضر داشته و از تمرکز آن می‌کاهد.
• ویتامین مصرف کنید؛ با داشتن رژیم غذایی سرشار از ویتامین، این نیاز مغز را برطرف کنید.
• فعالیت‌های اجتماعی بیشتری داشته باشید؛ قرار گرفتن در محیط پویا باعث طراوت روح و روان می‌شود.
• استرس خود را کنترل کنید؛ قرار گرفتن در معرض استرس طولانی باعث ترشح هرمون هایی می‌شود که سلامت مغز و قلب را به خطر می‌اندازد.