ترومبوز ورید عمقی | اصطلاح DVT به چه معنا است؟

ترومبوز ورید عمقی (DVT) هنگامی رخ می‌دهد که در یکی یا تعدادی از رگ‌های عمقی بدن معمولاً پاها لخته خون (ترومبوز) ایجاد شود. ترومبوز ورید عمقی می‌تواند باعث درد پا یا تورم شود و همچنین ممکن است که بدون نشانه باشد.

DVT می‌تواند در صورت داشتن شرایط خاص پزشکی که بر لخته شدن خون تأثیر می‌گذارد، پیشرفت کند. ممکن است این بیماری در اثر عدم تحرک طولانی بر اثر عمل جراحی یا حادثه، اتفاق افتد.

ترومبوز ورید عمقی می‌تواند بسیار جدی باشد. زیرا لخته‌های خون درون رگ‌ها می‌توانند از طریق جریان خون حرکت کرده و در قسمت‌های دیگر قرار بگیرند. اگر در ریه‌ها قرار بگیرند موجب انسداد آن شده که به بیماری آمبولی ریوی معروف است.

 

علائم ترومبوز ورید عمقی

علائم و نشانه‌های لخته شدن رگ‌های عمقی بدن عبارتند از:

• تورم در پایی که دچار ترمبوز شده است
• احساس درد در پا
• پوست قرمز یا تغییر رنگ پوست
• احساس گرما در پای مبتلا به ترمبوز

ترومبوز ورید عمقی می‌تواند بدون علائم شاخص هم باشد.

 

زمان مراجعه به پزشک

اگر علائم یا نشانه‌های ترومبوز ورید عمقی را دارید، با پزشک خود مشورت کنید. در مواردی که نشانه‌های آمبولی ریوی را دارید هر چه سریع‌تر برای تشخیص و درمان به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

علائم هشدار دهنده و علائم آمبولی ریه عبارتند از:

• تنگی نفس ناگهانی
• درد در قفسه سینه یا احساس ناراحتی به هنگام تنفس و سرفه کردن
• احساس سرگیجه یا غش
• نبض سریع
• سرفه خون آلود

 

علل ترمبوز (لخته شدن خون) درون رگ‌های عمقی بدن

لخته شدن خون حاصل از ترومبوز ورید عمقی می‌تواند در اثر هر آنچه که گردش خون را مختل می‌کند و تحت تأثیر قرار می‌دهد، ایجاد شود.

عوامل تحت تأثیر قرار دهنده گردش خون:

• آسیب به ورید
• عمل جراحی
• عوارض دارویی
• حتی عدم تحرک طولانی

 

عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی

بسیاری از عوامل، خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی (DVT) را افزایش می‌دهند. این عوامل خطر عبارتند از:

 

اختلال ارثی لخته شدن خون

بعضی افراد اختلالی را به ارث می‌برند که خطر لخته شدن خون، در آن‌ها را افزایش می‌دهد. این اختلال به تنهایی خطرزا است، گاهی ممکن است چند عامل ترکیبی باعث افزایش خطر ترومبوز ورید عمقی شود.

 

عدم تحرک طولانی بر اثر بستری بودن در بیمارستان یا فلج شدگی

هنگامی که برای مدت طولانی پاهای خود را بی حرکت می‌گذارید، عضلات ساق پا که کمک کننده گردش خون درون رگ‌ها هستند هم فعالیتی نداشته و موجب لخته شدن خون می‌شود.

 

آسیب یا جراحی

آسیب به رگ‌ها و یا عمل جراحی می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.

 

بارداری

بارداری باعث افزایش فشار داخل رگ‌های درون لگن و پاها می‌شود (فشار خون بالا). زنانی که اختلال لخته شدن ارثی را دارند، سریع‌تر مبتلا می‌شوند. خطر ابتلا به لخته شدن خون در اثرحاملگی می‌تواند تا ۶ هفته پس از تولد کودک ادامه یابد.

 

قرص‌های ضد بارداری یا درمان جایگزینی هورمون

هر دو می‌توانند خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی را افزایش دهند.

 

اضافه وزن یا چاقی

داشتن اضافه وزن باعث افزایش فشار داخل رگ‌های درون لگن و پاها می‌شود.

 

سیگار کشیدن

سیگار بر لخته شدن خون و گردش آن تأثیر می‌گذارد که می‌تواند خطر ابتلا به DVT را افزایش دهد.

 

سرطان

برخی از انواع سرطان، با رسوب مواد درون خون باعث افزایش خطر لخته شدن می‌شوند. برخی از انواع درمان سرطان نیز، خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهند.

 

نارسایی قلبی

نارسایی قلبی باعث افزایش خطر ابتلا به DVT و آمبولی ریوی می‌شود. از آنجا که افراد مبتلا به نارسایی قلبی، عملکرد قلبی و ریه محدودی دارند، علائم ناشی از حتی یک آمبولیزم کوچک ریه در آن‌ها بسیار قابل توجه است.

 

بیماری التهاب روده

بیماری‌های روده‌ای، مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو، خطر ابتلا به DVT را افزایش می‌دهد.

 

سن

داشتن بیش از ۶۰ سال، خطر ابتلا به DVT را افزایش می‌دهد، هرچند که در هر سن ممکن است رخ دهد.

 

 

عوارض جانبی (Deep vein thrombosis (DVT

 

آمبولی ریه

عوارض جدی مرتبط با ترومبوز ورید عمقی، آمبولی ریوی است. آمبولی ریه زمانی اتفاق می افتد که رگ موجود در ریه، بر اثر لخته خون ایجاد شده در ناحیه دیگری از بدن، مانند پا، مسدود می‌شود. آمبولی ریه می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.

علائم و نشانه‌های آمبولی ریه عبارتند از:

• تنگی نفس ناگهانی
• درد قفسه سینه یا ناراحتی که با نفس عمیق و سرفه بدتر می‌شود.
• احساس سرگیجه یا غش
• نبض تند
• سرفه خون آلود

 

سندرم Postphlebitic

یک عارضه رایج که می‌تواند بعد از ترومبوز ورید عمقی اتفاق بیفتد، به عنوان سندروم Postphlebitic شناخته می‌شود، که نام دیگر آن سندرم پس از ترومبوز است. آسیب به رگ‌ها با ایجاد لخته خون، باعث کاهش جریان خون می‌شود. که باعث:

• تورم دائمی پاها (آدم)
• درد پا
• تغییر رنگ پوست
• زخم پوستی

 

 

جلوگیری از ترومبوز ورید عمقی

اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از ترومبوز وریدی عمیق عبارتند از:

 

اجتناب از نشستن طولانی

در صورتی که جراحی داشته‌اید یا به دلایل دیگر باید استراحت طولانی داشته باشید، هرزگاهی تحرک کنید. در صورتی که سفر طولانی دارید، در مسیر توقف کرده و راه بروید. اگر در یک هواپیما هستید، گاهی اوقات ایستاده یا پیاده روی کنید. اگر نمی‌توانید این کار را انجام دهید، پاها را ورزش دهید. به این صورت که پاشنه یا انگشتان پا را تکان دهید.

 

تغییر سبک زندگی

از دست دادن وزن و ترک سیگار

 

ورزش

ورزش منظم خطر ابتلا به لخته‌های خون را کاهش می‌دهد.

 

 

نحوه تشخیص ترومبوز ورید عمقی

برای تشخیص ترومبوز وریدی عمیق، پزشک شما از علائم شما سؤال خواهد کرد. همچنین پزشک به صورت فیزیکی علائم شما، مثل تورم پا و تغییر رنگ پوست را ارزیابی می‌کند. پزشک ممکن است بسته به اینکه چطور احتمال لخته شدن خون وجود دارد آزمایشاتی را انجام دهد، از جمله:

 

سونوگرافی

مبدل را بر روی بدن شما چرخانده و امواج صوتی را منتشر می‌کند. امواج بعد از عبور از بافت‌های بدن و انعکاس، مجدداً توسط مبدل جمع آوری شده و نتایج مانند تصویری بر روی صفحه نمایشگر نشان داده می‌شود. لخته خون ممکن است در تصاویر دیده شود.

گاهی اوقات ممکن است سونوگرافی برای چند روز تکرار شود تا متوجه شوند که لخته در حال پیشرفت است یا نه.

 

آزمایش خون

تقریباً همه افرادی که ترومبوز ورید عمقی شدید دارند سطح ماده‌ای به نام D dimer درون خون آن‌ها بالا است.

 

Venography

رنگی به یک ورید بزرگ در پا یا مچ پا تزریق می‌شود. اشعه ایکس را برای مشاهده لخته خون درون پاها، از پاها عبور می‌دهند. با این حال، معمولاً سونوگرافی که روش بدون عوارضی است، ترجیح داده می‌شود.

 

اسکن CT یا  MRI

با این روش می‌توان تصاویری بصری از رگ‌های مبتلا به لخته را مشاهده نمود. گاهی اوقات این اسکن‌ها به دلایل دیگری انجام می‌شود و لخته خون را نشان می‌دهد.

 

 

درمان ترومبوز ورید عمقی

در درمان ترومبوز ورید عمقی  (DVT)، هدف این است که از لخته شدن جلوگیری شود و مانع حرکت آن و ایجاد آمبولی ریه شود.

گزینه‌های درمان ترومبوز وریدی عمیق عبارتند از:

 

رقیق کننده‌های خون

ترومبوز ورید عمقی بیشتر با داروهای ضد انعقادی درمان می‌شود. این داروها، لخته‌های خون موجود را از بین نمی‌برند، اما می‌توانند از لخته شدن جلوگیری کنند و خطر ابتلا به لخته شدن را کاهش دهند.

داروهای تزریقی می‌تواند به عنوان یک شات در زیر پوست یا تزریق به ورید بازو (داخل وریدی) استفاده شوند.

• هپارین به طور معمول به صورت داخل وریدی داده می‌شود
• انوکساپارین (لنووکس)، داکتاپارین (Fragmin) یا فونداپارینوکس (Arixtra) تزریق داخل پوست قرار می‌گیرند.

 

تخریب لخته

در صورت داشتن ترومبوز ورید عمقی  شدید و آمبولی ریوی ممکن است داروهای دیگر بی تأثیر باشند، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند که لخته‌های خون را تخریب کند مانند ترومبولیتیک.

نحوه عمل

این داروها از طریق یک خط IV برای تخریب لخته‌های خون یا از طریق کاتتر مستقر ، در لخته قرار داده می‌شوند. این داروها می‌توانند خونریزی جدی ایجاد کنند، بنابراین به طور کلی برای موارد شدید لخته خون، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

جوراب ساق بلند فشرده

برای جلوگیری از تورم همراه با ترومبوز ورید عمقی، پاها توسط جوراب متراکم کننده پوشانده می‌شوند. فشاری که توسط جوراب ایجاد می‌شود باعث کاهش احتمال لخته شدن و مانع حرکت آن می‌شود. از این جوراب‌ها باید به مدت دو سال در طول روز استفاده کرد.

 

شیوه‌های درمان خانگی

در زمان درمان ترومبوز ورید عمقی باید توجهتان به رژیم غذایی که دارید هم باشد.

• استفاده از جوراب
• تحرک و ورزش

 

آنچه شما می‌توانید به هنگام مشاهده علائم انجام دهید

فهرستی از:

علائم تهیه کنید، علائم مربوط به ترومبوز ورید عمقی  چه زمانی شروع شد.

تهیه اطلاعات کلیدی شخصی، از جمله سابقه خانوادگی اختلالات انعقادی خون، جراحی و یا بستری شدن

لیست داروهای مصرفی، حتی مکمل‌ها و ویتامین‌ها به همراه دوزهایشان

 

برای ترومبوز ورید عمقی، سوالاتی که از پزشک باید بپرسید عبارتند از:

•  علت علائم من چیست؟
• به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
• بهترین درمان چیست؟
• درمان اصلی که پیشنهاد می‌کنید چیست؟
• آیا نیاز به فعالیت بدنی دارم؟

 

انتظاراتی که دکتر از بیمار مبتلا به ترمبوز ورید عمقی دارد؟

پزشک شما احتمالاً از شما سوالاتی را خواهد پرسید، از قبیل:

• آیا شما اخیراً غیر فعال بوده‌اید، در اثر بستری شدن یا نشستن طولانی مدت؟
• آیا علائم همیشه شما را ناراحت می‌کنند یا می‌آیند و می‌روند؟
• علائم شما چقدر شدید است؟
• چه چیزی باعث بهبود علائم شما می‌شود؟