اصطلاحات اکوکاردیوگرافی | تفسیر اکو قلب

اکوکاردیوگرافی یک روش آزمایشی مهم برای افرادی است که مشکوک به بیماری های قلبی عروقی همچون نارسایی قلبی، مشکلات دریچه قلب یا کاردیومیوپاتی هستند. این آزمایش می تواند به پزشک معالج شما در تشخیص زودهنگام بیماری کمک کند. اگر به دلیل علائمی مانند تنگی نفس یا سوفل قلبی (صدایی غیرمعمول در ضربان قلب) را تجربه می کنید ممکن است برای شما اکوی قلب تجویز شود. پزشک با تفسیر اصطلاحات اکوکاردیوگرافی بیماری را تشخیص می دهد.

تفسیر اکوکاردیوگرافی می‌تواند بسیار مفصل بیان شود و همه اصطلاحات مربوط به قلب را در بگیرد. در این مقاله به اختصار اشاره‌ای به پرتکرار‌ترین اصطلاحات اکوکاردیوگرافی قلبی خواهیم کرد.

اکوکاردیوگرافی چیست؟

اکوکاردیوگرافی (یا اکو) یک آزمایش بدون درد و نوعی سونوگرافی از قلب است. در طول آزمایش اکوی قلب، فیلم های کوتاهی از قلب در هنگام ضربان ضبط شده و از این ویدئوها می توانی با ساختار و عملکرد قلب آشنا شد. پزشک معالج بر اساس نوع علائم بالینی و سابقه بیماری ها انواع مختلفی از اکوکاردیوگرافی را برای افراد تجویز می کند.

قبل از تفسیر اکوکاردیوگرافی، بایستی چند اصطلاح را در این‌باره بدانیم:

• امواج فراصوت امواجی هستند که فرکانس آن‌ها بیش‌تر از محدوده شنوایی انسان است (بیش‌تر از ۲۰ کیلوهرتز یا ۲۰ هزار هرتز).
• برای تصویربرداری قلب، امواج فراصوتی در محدوده ۴-۷ مگاهرتز استفاده می‌شود.
• برای عکس‌برداری درون‌ عضله‌ای به فرکانس بیش از ۳۰ مگاهرتز نیاز داریم.
• این امواج در داخل «پروب‌های امواج فراصوت» و با کریستال‌های پیزو الکتریک که با استفاده از پالس‌های الکتریکی تحریک می‌شوند، ساخته می‌شوند.

نکته مهمی که در عکس‌برداری فراصوت وجود دارد این است که بیش‌تر این امواج توسط بدن انسان جذب می‌شوند. این‌ها امواجی هستند در خطوط انتقال مابین بافت‌های مختلف باقی می‌مانند و در این بافت‌ها پخش می‌شوند.

علاوه‌ بر این‌ زمانی‌ که این امواج منتشر می‌شوند توسط ترانسفورماتور شناسایی شده و عملیات کشف اطلاعات آن‌ها شروع می‌شود.

پس از این مرحله ترانسفورماتور تصاویر مشخصی را نمایش می‌دهد. هرچه فرکانس امواج فراصوتی بیش‌تر شود، نفوذ آن‌ها در بافت‌های بدن کاهش می‌یابد و رزولوشن تصاویر افزایش می‌یابد

• اکوکاردیوگرافی می‌تواند برای تشخیص ناهنجاری‌های قلب، تعیین شدت بیماری قلب و در نتیجه درمان آن به‌ کار برود.
• از طریق اکوکاردیوگرافی می‌توان بیماری‌های مربوط به دریچه‌های قلب، ماهیچه و غشاء خارجی قلب را پیدا کرد.
• اکوکاردیوگرافی حقایق بسیار دقیقی از ساختار قلب، از جمله اندازه و شکل دریچه‌های آن بازگو می‌کند.
• ادغام علوم پزشکی و امواج فراصوت، به متخصص اجازه می‌دهند تا تشخیص بیماری یا ناهنجاری قلب راحت‌ و بی‌خطر باشد.
• اندازه دهلیز و بطن قلب یک شرط مهم در ارزیابی نوع بیماری قلبی در اکوکاردیوگرافی است.
• در مقایسه با دیگر تکنیک‌های عکس‌برداری، اکوکاردیوگرافی سریع‌تر انجام می‌شود، برای بیمار مشکل و اضطراب کم‌تری به‌وجود می‌آورد و هزینه آن نیز نسبتاً ارزان است.

سه حالت اصلی برای عکس‌برداری از قلب وجود دارد:

• عکاسی دو بُعدی (۲D)
• عکاسی M-Mode
• عکاسی داپلر

برخی از انواع اکوکاردیوگرافی عبارتند از:

 Fetal Echocardiography – اکوکاردیوگرافی جنین

برای بررسی قلب جنین استفاده می‌شود. معمولا در بازه هفته ۱۸ ام تا ۲۲ ام بارداری توصیه می‌شود.

Transthoracic Echocardiography – اکوکاردیوگرافی قفسه سینه

متداول‌ترین نوع اکوکاردیوگرافی است. بدون درد انجام می‌شود و نیازی به جراحی ندارد.

دستگاهی که به آن مبدل می‌گویند را روی قفسه سینه قرار می‌دهند. این دستگاه امواج صوتی با طول موج خاصی را منتشر می‌کند. این امواج فراصوت هستند و گوش انسان قادر به شنیدن آن‌ها نیست.

این نوع اکو برای تشخیص آناتومی غیرطبیعی یا حرکت غیرمعمول ساختمان اندام به‌ کار می‌رود. معمول‌ترین استفاده این نوع اکو، محور بلند جناغی، محور کوتاه جناغی و دید اپیکال است. از اکوی قلب دوبُعدی در معده، زیر دنده و شکاف فوق جناغی نیز استفاده می‌کنند.

Stress Echocardiography – اکوکاردیوگرافی استرس – اکو استرس

این نوع در طول یک تست استرس انجام می‌شود. در یک تست استرس فرد یا ورزش می‌کند و یا دارویی مصرف می‌کند که قلب او سریع‌تر کار کند. قبل از ورزش و بلافاصله بعد از ورزش اکوکاردیوگرافی می‌شود.

تشخیص برخی از بیماری‌های قلبی عروقی در هنگام ورزش کردن راحت‌تر است.

تفسیر اصطلاحات اکوکاردیوگرافی M-Mode

عکاسی M-Mode، تصاویر تک بُعدی تولید می‌کند و برای اندازه‌گیری بسیار مناسب است.

این روش، عکس‌های “موقتی” و “فضایی” تولید می‌کند.

رزولوشن این عکس‌ها از تصویر برداری دو بُعدی بیش‌تر است؛ چرا که تمرکز آن تنها بر روی یکی از این دو بُعد است.

Transesophageal Echocardiography – اکوکاردیوگرافی از طریق مری – اکو مری

برای بررسی آئورت و دیگر بخش‌های قلب از طریق اکوکاردیوگرافی قفسه سینه ممکن است چندین بار این کار انجام شود. اما راه سریع‌تر بررسی اکوکاردیوگرافی از طریق مری یا همان TEE است.

در اکومری، مبدل به یک لوله منعطف وصل می‌شود. لوله از گلو به سمت نای هدایت می‌شود. به وسیله این روش پزشک اطلاعات و جزئیات بیشتری از قلب را به دست می‌آورد.

Three-Dimensional Echocardiography – اکوکاردیوگرافی سه بعدی

در این روش تصاویر سه بعدی از قلب تهیه می‌شود. این تصاویر جزئیات کارکرد قلب را نشان می‌دهد.

تصاویر سه بعدی را می‌توان در روش‌های TEE و اکوکاردیوگرافی قفسه سینه نیز تهیه کرد.

برای تشخیص بیماری‌های قلبی کودکان نیز ممکن است پزشکان از تصاویر سه بعدی استفاده کنند. کاربرد دیگر آن طرح‌ریزی و بررسی جراحی دریچه قلب است.

تفسیر اکوکاردیوگرافی داپلر – Doppler echocardiography

برای درک بهتر سرعت حرکت خون در رگ‌ها، می‌توان آن را با تغییرات فرکانس میان امواج صوتی فرستنده و گیرنده رادیویی مقایسه کرد.

در امواج فراصوت قلب، داپلر در سه حالت استفاده می‌شود:

• داپلر موج مداوم (CW)
• داپلر موج جهنده (PW)
• نقشه‌برداری گردش رنگ (CFM)

داپلر موج مداوم (CW)

داپلر موج مداوم، داپلری بسیار حساس است.

این داپلر سرعت گردش خون را در تمام طول امواج فراصوت به‌طور کُلی اندازه می‌گیرد.

اما داپلر موج مداوم به‌دلیل این‌که سرعت جریان خون را در یک عمق خاص نمی‌سنجد، نمی‌تواند نتایج را در یک نقطه جمع‌آوری کند.

از این نوع داپلر برای تشخیص شدت تنگی مجرای دریچه قلب یا شدت برگشت خون با استفاده از ارزیابی شکل یا تراکم خروجی استفاده می‌شود.

داپلر موج جهنده یا پالس‌دار (PW)

این نوع داپلر برای اندازه‌گیری سرعت خون در یک نقطه خاص استفاده می‌شود.

از داپلر پالس‌دار در ارزیابی جریان خون در بطن چپ، انتقال‌های درون‌قلبی و تشخیص دقیق گردش خون در روزنه‌های دریچه‌ها به‌ کار می‌رود.

نقشه‌برداری گردش رنگ (CFM)

CFM با اضافه کردن الگوی رنگی به یک تصویر دو بُعدی، سرعت خون و جهت آن را اندازه می‌گیرد.

معمولاً جریان خونی که به سمت ترانسفورماتور می‌رود به رنگ قرمز، خونی که از آن دور می‌شود به رنگ آبی و جریان خون‌هایی که سرعت بیش‌تری دارند، با سایه‌های روشن‌تر مشخص می‌شوند

اصطلاحات اکوکاردیوگرافی مربوط به نتایج

در اکوی قلب معمولا سه عنصر مورد ارزیابی قرار می گیرند:

• اندازه قلب

به علت بزرگ شدن حفره‌های قلب و یا ضخیم شدن غیرطبیعی دیواره‌های قلب ممکن است دریچه‌ها ضعیف شود و آسیب ببیند، فشار خون بالا رود و بیماری‌های دیگری بروز پیدا کند. پزشک می‌تواند از طریق اکوکاردیوگرافی این موارد را ارزیابی کند.

هرگونه اختلال در توالی عملکرد ماهیچه قلب، بی‌نظمی در ضربان قلب را به دنبال دارد. این اختلال ممکن است دلالت بر بیمار بودن ساختار قلب داشته باشد و موجب ایجاد عوارض جانبی قابل توجه قلبی عروقی شود. این عوارض، حتی ممکن است باعث سکته قلبی و مرگ شوند.

نقش اکوکاردیوگرافی، مدیریت بی‌نظمی ضربان قلب و تمرکز بر انقباض بی‌نظم رشته‌های عضلانی دهلیز و بطن چپ است. اکو می‌تواند بی‌نظمی در ضربان قلب را تشخیص دهد؛ در نتیجه می‌توان از آن برای پیش‌بینی انواع بیماری‌ها استفاده کرد.

• قدرت پمپاژ

از طریق اکوکاردیوگرافی می‌توان قدرت پمپاژ قلب را اندازه‌گیری کرد. درصد خونی که از یک بطن پر با هر ضربان پمپاژ می‌شود یا حجم خون پمپاژ شده در یک دقیقه را می‌توان اندازه‌گیری کرد.

• آسیب دیدگی عضلات قلب

در طول اکوکاردیوگرافی، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا همه قسمت‌های مختلف قلب به درستی کار می‌کنند یا خیر. ممکن است قسمتی از عضله قلب در اثر یک حمله قلبی آسیب دیده باشد.

انسداد رگ‌های قلبی توسط یک جسم، به احتمال ۱۵ الی ۳۰ درصد باعث سکته قلبی می‌شود. سکته‌های قلبی معمولاً بسیار سخت و شدید هستند و احتمال عود کردن و مرگ زیاد است.

اختلالات دیگر قلب مانند انقباض بى‌نظم رشته‌هاى عضلانى، خون لخته شده در بطن، اختلال دریچه‌های قلبی، تومورهای قلبی و نقص ساختار قلب نیز می‌توانند باعث سکته قلبی شوند.

اکوکاردیوگرافی (هم قفسه سینه و هم از راه مری) به طور وسیع در جمع‌آوری اطلاعات و تکنیک‌های جامع مربوط به این بیماری‌ها استفاده می‌شود.

اصطلاحات اکوی قلبی

بیشتر بیمارانی که تحت آزمایش اکو قرار می گیرند و نتایج آن را دریافت می کنند، این پرسش ها را مطرح می کنند:

نتایج اکوی من ارسال شده است، اما من همه اصطلاحات را درک نمی کنم. مانند اختلال عملکرد سیستولیک بطن چپ (LVSD) و کسر تخلیه (EF). اینها یعنی چه؟

خوب بگذارید چند اصطلاح رایج در اکوی قلب را با هم بررسی کنیم:

EF – کسری خروجی

مقدار خونی است که قلب شما با هر ضربان قلب پمپ می کند (یا خارج می کند) و یک روش مفید برای اندازه گیری LVSD است. این مقدار معمولا به صورت درصد در اصطلاهات اکوکاردیوگرافی قلب بیان می شود.

EF نرمال حدود 55-65 درصد است. توجه داشته باشید که EF نرمال 100 درصد نیست. اندازه گیری EF به پزشک شما کمک می کند تا بفهمد قلب  شما چگونه خون را پمپاژ می کند.

به طور کلی EF زیر 40 درصد به عنوان نشانه ای از پمپاژ قلب نا متناسب است. در مواردی که عملکرد قلب کاهش می یابد و EF زیر 40 درصد است، درمان هایی مانند دارو و ضربان ساز یا ICDs (دفیبریلاتورهای قلبی کاشتنی ) وجود دارد که می تواند به کنترل علائم شما کمک می کند.

LVEF – کسر خروجی بطن چپ

سنجش مقدار خون پمپ شده از بطن چپ قلب در هر انقباض است. افراد با LVEF از 50 تا 40 درصد، نارسایی خفیف قلب، افراد با LVEF از 40 تا 30 درصد نارسایی متوسط و افراد با LVEF کمتر از 30 درصد نارسایی شدید قلبی دارند.

RVEF – کسر خروجی بطن راست در اصطلاحات اکوکاردیوگرافی

سنجش مقدار خون پمپ شده از بطن راست به سمت ریه‌ها برای تامین اکسیژن است. بطن راست نیز دارای کسر تخلیه است. با این حال، RVEF به ندرت توسط پزشکان ذکر شده یا صحبت می شود.

LVSD | اختلال عملکرد سیستولیک بطن چپ در اکوی قلب

به طور کلی سیستولیک به قسمتی از ضربان قلب گفته می شود که در آن قلب منقبض شده تا بتواند با این فشار خون را به رگ ها پمپاژ کند. اختلال عملکرد سیستولیک بطن چپ (LVSD) به این معنی است که بطن چپ به خوبی کار نمی کند. در این حالت اکسیژن رسانی توسط خون کمتر از حد استاندارد انجام می شود.

LVSD می تواند منجر به بروز علائمی مثل تنگی نفس و تورم در کل، مچ پا و معده به دلیل تجمع مایعات شود. گاهی اوقات این عارضه نارسایی احتقانی قلب نیز نامیده می شود.

LVSD اغلب به دلیل انسداد عروق خون رسان به عضله قلب ایجاد می شود. مثل زمانی که فرد دچار حمله قلبی می شود. علل دیگر این عارضه ممکن است مربوط به فشار خون بالا و یا بیماری هایی باشد که روی عضله قلب تأثیر می گذارد (مانند کاردیومیوپاتی)، نشتی یا تنگ شدن دریچه های قلب.

LVDD | اختلال عملکرد دیاستولیک در اصطلاحات اکوکاردیوگرافی

نقطه مقابل سیستولیک، دیاستولیک است، جایی که قلب میان ضربان خود آرام و دوباره پر از خون می شود (ممکن است این اصطلاحات را هنگام خواندن فشار خون نیز دیده باشید). اگر بطن چپ به درستی شل نشود، نمی تواند خیلی خوب از خون پر شود. این به عنوان اختلال عملکرد دیاستولیک (LVDD) شناخته می شود و می تواند منجر به علائم مشابه LVSD شود.

MR – نارسایی دریچه میترال |MITRAL REGURGITATION

معمولا به وسیله علامت‌های مثبت نشان داده می‌شود.

خفیف: ++++

متوسط: +++

شدید: +

یا به وسیله کلمات Mild برای خفیف، Moderate برای متوسط و Severe برای شدید نشان داده می‌شود.

MS – تنگی دریچه میترال |Mitral Stenosis

MS تنگی دریچه میترال می‌باشد و به وسیله کلمات Mild برای خفیف، Moderate برای متوسط و Severe برای شدید نشان داده می‌شود.

AR – نارسایی دریچه ائورت – Aortic Regurgitation

 در اصطلاحات اکوکاردیوگرافی معمولا به وسیله علامت‌های مثبت نشان داده می‌شود.

خفیف: ++++

متوسط: +++

شدید: +

یا به وسیله کلمات Mild برای خفیف، Moderate برای متوسط و Severe برای شدید نشان داده می‌شود.

AS – تنگی دریچه ائورت – Aortic Stenosis

به وسیله کلمات Mild برای خفیف، Moderate برای متوسط و Severe برای شدید نشان داده می‌شود.

TR – نارسایی دریچه تریکوسپید یا Tricuspid REGURGITATION

نارسایی دریچه تریکوسپید یا همان دریچه سه‌لختی است.

PAP‌ – pulmonary artery pressure

فشار شریان ریوی را نشان می‌دهد.

RWMA – اختلال حرکت دیواره‌ای

ممکن است ناشی از سکته قبلی یا ایسکمی قلبی باشد.

LVH – هیپرتروفی عضله بطن چپ

بزرگ شدن بیش از حد عضله بطن چپ به دلیل فشار خون بیش از حد.

CHF- نارسائى احتقانى قلب

نارسایی قلبی است که قلب به دلیل ناتوانی در پمپاژ درست خون، نمی‌تواند خون کافی را به قسمت‌های مختلف بدن برساند.

CAD- بیمارى شریان کرونر

بیماری‌های مربوط به عروق خونی و یا کرونری را شامل می شود.

Heart Attack – حمله قلبی

حمله قلبی زمانی رخ می‌دهد که خون غنی از اکسیژن به قلب نرسد. اکسیژن به عضلات قلب نمی‌رسد و آن قسمتی که اکسیژن دریافت نکرده است می‌میرد.

فشار خون بالا – High Blood Pressure

فشار خون بالا یک بیماری معمول است. زمانی که فشار جریان خون در رگ‌ها و شریان‌ها بیش از حد نرمال باشد بیماری فشار خون بالا بروز پیدا کرده است. فشار خون نیرویی است که به دلیل پمپاژ خون توسط قلب به دیواره رگ‌ها و شریان‌ها وارد می‌شود.

بیماری دریچه قلب – Heart Valve Disease

اگر یک یا چند دریچه قلب به خوبی کار نکند بیماری دریچه قلب بروز پیدا کرده است. ممکن است دریچه قلب به درستی بسته و باز نشود و یا مشکلات دیگری داشته باشد.

دریچه قلب – Heart Valve

قلب دارای چهار دریچه است: دریچه آئورت، دریچه سه‌لتی، دریچه میترال و دریچه ریوی. در  اصطلاحات اکوکاردیوگرافی  عملکرد هر کدام از این دریچه ها  ارزیابی می شود.

اصطلاحات اکوکاردیوگرافی در نارسایی قلبی – Heart Failure

زمانی که قلب نتواند عملیات پمپاژ را به خوبی انجام دهد. به گونه‌ای که خون کافی به همه قسمت‌های بدن نرسد، نارسایی قلبی بروز پیدا کرده است.

نقص مادرزادی قلب – Congenital Heart Defects

قلب یک فرد ممکن است از بدو تولد ساختاری داشته باشد که کارکرد قلب را مختل کند. نقص مادرزادی قلب یکی از شایع ترین مشکلات مادرزادی است.

بیماری قلبی کرونری – Coronary Heart Disease

ممکن است ماده‌ای مومی و چربی شکل در رگ‌ها و عروق قلبی رسوب کند و باعث نرسیدن خون غنی از اکسیژن به قلب شود. به اختصار CHD نیز گفته می‌شود.

حفره قلبی – Holes in the Heart

حفره قلبی یک نمونه از نقص مادرزادی قلب است. قلب توسط دیواره‌های داخلی به چند قسمت تقسیم شده است. این تقسیم‌بندی باعث می‌شود خون غنی از اکسیژن با خون کم اکسیژن ترکیب نشود و جریان خون کنترل شود.

نقص دیواره دهلیزی – atrial septal defect – ASD

در اصطلاحات اکوکاردیوگرافی وجود حفره در دیواره بین دهلیزی یا همان حفره‌های بالای قلب نقص دیواره دهلیزی نامیده می‌شود.

نقص دیواره بطنی – ventricular septal defect – VSD

وجود حفره در دیواره بین بطنی یا همان حفره‌های پایینی قلب نقص دیواره بطنی نامیده می‌شود.

خلاصه

تفسیر اکوی قلب اطلاعات حیاتی درباره عملکرد و ساختار قلب فراهم می‌کند. اندازه‌گیری‌هایی مانند اندازه اجزای قلب و قدرت انقباضی عضله قلبدر اکوی قلب مورد بررسی قرار می‌گیرند. جواب اکوی قلب می‌توانند مشکلاتی مانند اختلال در دریچه های قلبی، تورم در دیواره‌های قلب یا نواحی مختلف قلب را نشان دهند. این اطلاعات می‌توانند در تشخیص بیماری‌های قلبی مفید باشند و به پزشک در تدوین طرح درمانی کمک می‌کنند. تفسیر اصطلاحات اکوکاردیوگرافی باید با دقت و توسط متخصص قلب و عروق انجام شود.