عمل قلب باز چیست؟| عوارض عمل قلب و خطرات آن چیست؟
عمل قلب باز نوعی از جراحی است که قفسه سینه در آن شکافته میگردد.
در این عمل، جراحی روی عضلات، دریچهها و یا شریانهای قلب انجام میشود.
بر اساس موسسه ملی قلب، پیوند عروق کرونری قلب شایعترین نوع عمل جراحی قلب در بزرگسالان است.
طی عمل جراحی یک شریان سالم یا ورید سالم به یک شریان کرونر مسدود شده متصل میشود. رگ پیوند شده اجازه جریان خون را از رگ مسدود شده داده و خون تازه به قلب میرسد.
به عمل قلب باز گاهی جراحی سنتی نیز گفته میشود.
امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی میتوان بسیاری از عملهای مربوط به قلب را با برش کوچک انجام داد. بنابراین واژه عمل قلب باز یک کلمه گمراه کننده است.
چه زمانی به عمل قلب باز نیاز است؟
زمانی که پیوند عروق کرونری برای فرد بیمار ضروری باشد به این جراحی نیاز است.
بیماریهای قلبی عروقی زمانی اتفاق میافتد که رگهای انتقالدهنده خون و اکسیژن به عضله قلب مسدود شوند. که به این بیماری گرفتگی رگها گفته میشود.
گرفتگی شریانها زمانی اتفاق میافتد که، مواد چربی پلاکها را بر روی دیواره رگهای قلب ایجاد کنند.
این پلاکها رگها را مسدود کرده و مانع از عبور خون میگردند. در این صورت چون خون به خوبی به سمت قلب جریان ندارد، ممکن است حمله قلبی صورت گیرد.
جراحی قلب برای چه مواردی است؟
- ترمیم یا تعویض دریچههای قلب، برای جریان بهتر خون از طریق قلب
- جراحی قسمتهای آسیب دیده یا غیرطبیعی قلب (نقصهای مادرزادی)
- ایمپلنتهای پزشکی که به ضربان قلب کمک میکند
- پیوند قلب
عمل قلب باز چگونه انجام میشود؟
بر اساس آمار و نتایج مؤسسات ملی بهداشت این عمل بین سه تا شش ساعت طول میکشد.
قبل از رفتن به اتاق عمل داروهایی برای حفظ آرامش به بیمار داده میشود.
در اتاق عمل به یکی از دستها مادهای بیحسی میزنند.
سپس به یکی از سیاهرگها لولهای را وصل میکنند. این لوله طی عمل قلب باز ماده بیهوشی را برای بیمار تأمین میکند.
بیهوشی عمومی تضمین کننده عدم تحمل درد، طی عمل، توسط بیمار است.
بعد از به خواب رفتن بیمار لولهای را وارد نای میکنند. این لوله به دستگاه رسپیراتور متصل است.
نقش لوله این است که تنفس بیمار طی عمل را کنترل میکند.
لوله دیگری از طریق بینی و سپس گلو وارده معده میشود.
این لوله مانع تجمع هوا و مایعات درون معده میشود. تا زمانی که بیمار به هوش میآید دچار تهوع نگردد.
لوله باریکی هم وارد مثانه کرده تا به خروج ادرار کمک کند.
ماده رقیقکننده آنتی کواگولانت به بیمار داده میشود که مانع لخته شدن خون شود.
پزشک جراح برشی به اندازه ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر بر روی قفسه سینه ایجاد میکند.
ممکن است تعدادی یا همه استخوانهای این ناحیه را برش دهد. جراح از این طریق میتواند به قلب بیمار دسترسی داشته باشید.
هنگامی که قلب قابل مشاهده شد، بیمار به دستگاه بای پس قلبی ریوی متصل میشود. این دستگاه خون را از قلب خارج میکند. بنابراین قلب سرد و خنک شده تا جراح عمل را شروع کند.
البته در روشهای جدیدتر عمل قلب، از این دستگاه استفاده نمیشود. طی این عمل جراح از یک رگ یا شریان سالم در اطراف آئورت برای ایجاد مسیری جدید استفاده میکند. بعد از عمل محل برش را با نخ بخیه میکند.
خطرات جراحی قلب باز چیست؟
- عفونت زخم قفسه سینه (در بیماران مبتلا به چاقی یا دیابتی شایعتر است.)
- حمله قلبی یا سکته مغزی
- ضربان نامنظم قلب (آریتمی قلب)
- مشکل ریوی یا مشکل تنفسی، ذاتالریه
- نارسایی کلیوی
- درد در قفسه سینه
- افت فشار و دما
- از دست دادن حافظه یا اختلال در آن
- لخته شدن خون
- از دست دادن خون
طبق تحقیقات مرکز قلب و عروق، دستگاه ردیابی قلب و ریه با افزایش خطرات جدی همراه است. این خطرات شامل سکته مغزی یا مشکلات عصبی است.
نحوه آماده شدن برای عمل قلب باز
ابتدا پزشک با کمک تستهای قلبی از وضعیت قلب آگاه میشود.
برای این کار ممکن است که از آزمایش اکوکاردیوگرافی استفاده کند. زیرا این آزمایش تمامی اطلاعات را در مورد قلب و رگهای عروقی در اختیار پزشک قرار میدهد.
البته این تست دارای انواع مختلفی است که بسته به نظر پزشک، یکی از انواع اکو استفاده میشود. اما اساس کار تمامی آنها این است که با ارسال امواجی به قلب یا بافتهای اطراف دریافت آنها، تصاویری زنده از قلب به دست آورند.
قبل از عمل باید در مورد داروهایی که مصرف میکنید با پزشک خود صحبت کنید. حتی داروهای بدون نسخه، ویتامینها و گیاهان. پزشک را از هر گونه بیماری که دارید آگاه کنید از جمله هرپس، سرماخوردگی یا آنفولانزا.
دو هفته قبل عمل قلب باز، پزشک ممکن است که کشیدن سیگار را برای بیمار ممنوع کند.
از مصرف داروهای کاهش دهنده فشار خون مثل آسپرین، ایبوپروفن یا نایروکسن جلوگیری نمایید. اینها ممکن است بعد از عمل قلب باعث عوارض تشنج و لرزش یا عوارض تهدید کننده شوند.
پزشک با مشاوره درست باعث کاهش این عوارض میشود.
روز قبل از جراحی از بیمار خواسته میشود که خود را با یک صابون مخصوص شستوشو دهد.
این صابون برای از بین بردن باکتریهای روی پوست بیمار استفاده میشود. این کار احتمال عفونت بعد از عمل را کاهش میدهد.
تا ساعاتی قبل از جراحی نباید چیزی بخورید یا حتی نوشیدنی را برای شما ممنوع میکنند.
با ورود بیمار به بیمارستان تمام دستورالعملهای بهداشتی و مراقبتی به صورت دقیق به بیمار ارائه میشود.
بعد از عمل جراحی قلب باز
بعد از اینکه بیمار به هوش میآید و از خواب بعد عمل بیدار میشود، تعدادی لوله را در سینه خود میبیند.
این لولهها به خروج مایعات اطراف قلب کمک میکنند. ممکن است لوله وریدی (IV) در بازوی بیمار به منظور تأمین مایعات قرار دهند.
همچنین لولهای نازک در مثانه به منظور دفع ادرار را به بیمار متصل کنند.
بیمار همچنین به دستگاههایی که فعالیت قلب او را نظارت میکنند متصل میشود.
پرستاران مراقبت ویژه از بیمار را بر عهده دارند.
بعد از عمل بیمار را به بخش مراقبتهای ویژه یعنی ICU میبرند.
بعد از ۳ تا ۷ روز به بخش منتقل میشود.
مراقبت از بیمار در خانه بلافاصله بعد از جراحی بخش مهمی از روند بهبودی است.
در این مرحله باید به مواردی توجه کرد که در زیر بخشی از آن را ذکر کردیم.
مراقبت از محل زخم
مراقبت از محل بخیه بسیار مهم است. ناحیه بخیه را باید خشک و گرم نگه داشت.
دستها قبل از لمس و بعد از آن باید شستوشو گردند.
در صورتی که بخیه به درستی مراقبت شود و زهکشی نداشته باشد، میتواند بیمار دوش بگیرد.
دوش نباید بیشتر از ده دقیقه طول بکشد و حتماً با آب گرم باشد.
مراقب باشید که قسمت بخیه بهطور مستقیم با آب در تماس نباشد.
به طور مرتب قسمت بخیه را برای علامت عفونت بررسی کنید:
- افزایش زهکشی، سوزش صدمه در قسمت بخیه
- قرمزی اطراف زخم
- حس گرما در قسمت برش
- تب
برای کاهش درد
این مرحله هم بسیار مهم است. زیرا میتواند سرعت بازیابی را افزایش دهد.
احتمال عوارضی مثل لختههای خون را کاهش میدهد. ممکن است درد عضلانی، درد گلو، درد در محل زخم یا درد در لولههای قفسه سینه را احساس کنید.
پزشک حتماً داروهای کاهش درد را که در خانه میتوان استفاده نمود را تجویز میکند.
بعضی از پزشکان توصیه میکنند که داروهای درد قبل و بعد از فعالیت بدنی را قبل از خواب مصرف نمایند.
به اندازه کافی خوابیدن
برخی از افراد بعد از عمل قلب باز، مشکل خواب دارند.
برای آن که خواب بهتری داشته باشند میتوانند:
- داروهای ضد درد را نیم ساعت قبل از خواب استفاده کنند.
- از بالش برای کاهش درد استفاده کنند.
- از خوردن کافئین بخصوص در شب اجتناب کنند.
در گذشته تصور میشد که عمل قلب باز بر روی عملکرد ذهنی تأثیر میگذارد.
اما امروزه به این نتیجه رسیدند که اگر بعد از عمل بیمار با اختلالات ذهنی روبرو شود. این اختلالات به علت اثرات طبیعی پیری است.
بعضی افراد پس از جراحی قلب باز دچار افسردگی یا اضطراب میشوند. درمانگر یا روانشناس میتواند به مدیریت این اثرات کمک کند.
توانبخشی
اکثر افرادی که عمل قلب باز انجام میدهند ممکن است به برنامه توانبخشی نیاز داشته باشند. این برنامه شامل چند جلسه در هفته است. اجزای این برنامه شامل ورزش، کاهش عوامل خطر و مقابله با استرس، اضطراب و افسردگی است.
روند بهبودی
روند بهبودی این عمل تدریجی است. ممکن است که شش هفته تا شش ماه طول بکشد تا بیمار احساس خوبی داشته باشد. یا عوارض جراحی به طور کامل خوب شود. با این وجود عمل جراحی مانع انسداد شریان نمیشود.
برای بهبود و سلامت قلب، با انجام کارهایی این روند را تسریع کنید:
- داشتن رژیم غذایی سالم
- عدم استفاده از مواد غذایی پرنمک، چرب و شیرین
- داشتن شیوه زندگی فعالتر
- عدم استعمال سیگار
- کنترل فشارخون و کلسترول بالا
با توجه به اینکه در عمل قلب باز Open heart surgery به تجهیزات زیادی نیاز است. از طرفی زمان انجام عمل هم طولانی است. توصیه میشود که بیشتر مراقب سلامتی قلب خود باشید.
علاوه بر مسئله مالی، این عمل خطرات و عوارض زیادی را هم در بردارد.
در این عمل علاوه بر تجهیزات اتاق عمل، از جدیدترین تکنولوژیها برای یافتن علت عارضه قلبی استفاده میشود.
استفاده از دستگاههایی همچون اکو، خود هزینه اکو قلب را برای بیمار متقبل میکند.
در کنار اینها داروهای مصرفی بیمار هم قرار دارد. بنابراین بهترین کار پیشگیری از هرگونه بیماری با رعایت رژیم غذایی صحیح و ورزش کردن است.