ایست قلبی ،علایم و علل این پدیده چیست؟

مقدمه

ایست قلبی همانطور که از اسمش مشخص است، پدیده‌ای ناگهانی، کاهش غیر‌منتظره در عملکرد قلب، تنفس و میزان هوشیاری می‌باشد.

ایست قلبی ناگهانی عموماً در نتیجه‌ی اختلال در توزیع و پخش خون در بدن و عمل پمپاژ خون، و در نتیجه نرسیدن خون کافی به اندام‌های بدن شما می‌باشد.شاید برایتان جالب باشد که پدیده‌ی ایست قلبی با حمله‌ی قلبی فرق دارد، حمله‌ی قلبی هنگامی رخ می‌دهد که رگی که منتهی به قلب است دچار انسداد و گرفتگی شود.

ولی توجه داشته باشید که حمله‌ی قلبی می‌تواند باعث اختلال در توزیع خون در بدن شود که همین پدیده می‌تواند باعث ایست قلبی ناگهانی گردد.

ایست قلبی چیست؟

ایست قلبی جزو یکی از فوریت‌های پزشکی به حساب می‌آید. اگر به سرعت به بیمار مورد نظر رسیدگی نشود، ممکن است با مرگ قلبی مواجه شود. حال اگر رسیدگی به بیمار به سرعت و به طور مناسب انجام گیرد، احتمال زنده ماندن بیمار تا حد زیادی افزایش می‌یابد. اجرا کردن عملیات احیای قلبی ریوی یا CPR، استفاده از دستگاه شوک الکتریکی و یا حتی در صورت فقدان این تجهیزات می‌توان با قرار دادن دو دست روی سینه‌ی بیمار و فشار دادن آن به صورت متناوب، تا رسیدن آمبولانس احتمال زنده ماندن بیمار را زیادتر کرد.

علایم

ایست قلبی پدیده‌ای ناگهانی و اغلب شدید است که شامل این موارد می‌گردد:

• سقوط ناگهانی
• نداشتن ضربان قلب
• نداشتن تنفس
• کاهش علایم هوشیاری

بعضی مواقع ممکن است قبل از ایست قلبی فرد دچار حالاتی می‌شود که عموماً قبل از ایست قلبی روی می‌دهند، این علایم شامل:

خستگی، غش کردن، سرگیجه، درد قفسه سینه، کوتاهی تنفس، ضعیف شدن، ضربان شدیدتر قلب یا استفراغ می‌شود. ولی عموماً ایست قلبی ناگهانی بدون هیچ‌گونه هشدار و یا علایم قبلی اتفاق می‌افتد.

کی حتماً باید به دکتر مراجعه کنیم؟

در صورتیکه مکرراً در چندین زمان مختلف در ناحیه‌ی سینه درد و یا ناراحتی احساس می‌کنید، تپش قلب دارید، نفس کشیدنتان نامنظم و یا تندتر از حالت عادی شده، خستگی و یا تنگی نفس، غش کردن و یا حتی حالاتی شبیه به غش کردن، و یا احساس گیجی و سرگیجه دارید، بهتر است که به دکتر خود مراجعه کنید و این علایم را با او در میان بگذارید. اگر دیدید که این علایم به صورت ناگهانی و سریع در حال افزایش هستند، به سرعت با اورژانس تماس بگیرید.

هنگامی که قلب از حرکت می‌ایستد، کمبود خون حاوی اکسیژن می‌تواند طی چندین دقیقه مغز را در معرض خطری شدید قرار دهد. اختلالات مغزی دایمی و یا حتی مرگ می‌توانند فقط در طی چهار تا شش دقیقه روی دهند. بنابراین وقتی می‌خواهید به فردی که علایم هوشیاری پایینی دارد رسیدگی کنید، زمان را در نظر بگیرید و سعی کنید در اسرع وقت او را به مراکز درمان منتقل کرده و یا اقدامات کمکی اولیه که در بالا ذکر شد را هرچه سریع‌تر انجام دهید.

اقدامات اولیه که حتماً باید آن‌هارا در نظر بگیرید

با اورژانس تماس بگیرید

در صورتیکه با فردی مواجه شدید که علایم هوشیارری پایینی دارد به سرعت با اورژانس تماس بگیرید. در صورتیکه فرد مورد نظر کودک باشد و شماهم تنها باشید ، باید به سرعت و دو دقیقه قبل از تماس با اورژانس یا حتی استفاده از دستگاه شوک الکتریکی، عملیات احیای قلبی ریوی CPR و یا فشار دادن قفسه سینه را به تنهایی انجام دهید.

عملیات احیای قلبی ریوی CPR را انجام دهید

به سرعت و در اولین اقدام تنفس فرد مورد نظر را بررسی کنید. اگر به صورت معمول تنفس نمی‌کرد عملیات سی پی آر را شروع کنید. با سرعت و قدرت به قفسه‌ی سینه‌ی فرد فشار بیاورید. این عمل باید به میزان ۱۰۰ تا ۱۲۰ فشار در دقیقه باشد. اگر قبلاً در ارتباط با عملیت سی پی آر آموزش دیده‌اید، بعد از هر ۳۰ اقدام، با تنفس دهان به دهان راه ورودی هوا به ریه‌ی فرد را باز کنید.

حال در صورتیکه در ارتبطبا عملیات سی پی آر از قبل آموزش ندیده‌اید، فقط همان فشار به قفسه سینه به همان صورت را ادامه دهید. دقت کنید در فاصله‌ی بین دو فشار باید اجازه دهید سینه به صورت کامل منبسط شود. این کار را تا زمانی که دستگاه شوک الکتریکی آماده شود و یا اورژانس برسد انجام دهید.

از دستگاه شوک الکتریکی قابل حمل استفاده کنید

البته در صورت وجود. اگرهم طریقه‌ی استفاده از این دستگاه را بلد نیستید، با اورژانس تماس بگیرید. به محض این‌که با مرکز اورژانس تماس می‌گیرید، اوپراتور با پرسش‌هایی سعی در آگاهی پیدا کردن از وضعیت بیمار می‌کند و ممکن است از شما بخواهد تا رسیدن پزشکان اورژانس کارهایی را در ارتباط با بیمار انجام دهید. پس به دقت به توصیه‌های اوپراتور گوش کرده و تا رسیدن اورژانس آرامش خود را حفظ کنید. حال فرض کنیم که دستگاه شوک الکتریکی در دسترس بود و شما با طرح پرسش‌هایی از اوپراتور نحوه‌ی استفاده از آن را متوجه شدید. در این مرحله ابتدا با استفاده از دستگاه یک شوک به بیمار وارد می‌کنید، و سپس به سرعت عملیات احیای قلبی ریوی را با فشار وارد کردن به قفسه‌ی سینه و به مدت دو دقیقه انجام می‌دهید.

استفاده از دستگاه شوک الکتریکی

با استفاده از دستگاه شوک الکتریکی، ریتم ضربان قلب فرد را بررسی کنید. در صورت نیاز خود دستگاه شوکی را برای وارد کردن به بیمار آماده می‌کند. این چرخه را تا زمانی که هوشیاری بیمار به حالت عادی برگردد و یا پزشکان برسند ادامه دهید.

دستگاه شوک الکتریکی قابل حمل اتوماتیک AED در بسیاری از مکان‌ها در دسترس قرار گرفته است. برای دریافت این دستگاه می‌توانید به فرودگاه‌ها و مراکز خرید مراجعه کنید. همچنین می‌توانید برای خانه‌ی خودتان یک نمونه از این دستگاه را خریداری کنید. در هر یک از این دستگاه‌ها طریقه‌ی استفاده برای کاربران گذاشته شده است. این دستگاه‌ها با بهره‌گیری از برنامه‌ی تعیین‌شده، در زمان مناسب شوک را ایجاد میکنند.

دلایل ایست قلبی

ایست قلبی ناگهانی عموما بر اثر بی‌نظمی در ضربان قلب شکل می‌گیرد. این پدیده در اثر به وجود آمدن اختلال در سیستم پیام‌رسانی قلب می‌باشد.

بر خلاف سایر ماهیچه‌های بدن انسان، که برای دریافت اطلاعات و عملکرد خون از پیام‌هایی که به وسیله‌ی عصب‌ها دریافت می‌کنند، بهره می‌گیرند، قلب یک شبیه‌ساز مخصوص به خود را دارد. این شبیه‌ساز از گروهی از سلول‌های به‌خصوص به نام گره سینوسی تشکیل شده است. این گره سینوسی در سمت بالا و راست محفظه‌ی قلب قرار گرفته است. گره سینوسی با استفاده از امواج الکتریکی که از قلب شما به صورت مرتب جریان می‌یابد، ضربان قلب و جریان پمپاژ خون به نقاط مختلف بدن را هماهنگ می‌کند.

حال اگر گره سینوسی کار خود را به خوبی انجام ندهد و جریان الکتریکی اشتبهی را ارسال کند، باعث می‌شود در قلب شما یک بی نظمی به وجود آید و در نتیجه ممکن است قلبتان کندتر، سریع‌تر و یا به صورت نامنظم بتپد. این بی‌نظمی‌ها در تپش قلب بسیار مضر بوده و عموماً به صورت آنی و لحظه‌ای روی می‌دهند. ولی در عین حال بعضی از بی‌نظمی‌ها می‌تواند منجر به ایست قلبی گردد.

علل شایع ایست قلبی

شایع‌ترین علت ایست قلبی بی‌نظمی در تپش قلب است که فیبریلاسیون بطنی نامیده می‌شود. هنگامی که امواج الکتریکی سریع و نامنظم شوند، بطن نمی‌تواند خون را به طور مناسب پمپاژ کند و به نوعی بی استفاده می‌شود.

در بیشتر مواقع این بی‌نظمی به خودی خود اتفاق نمی‌افتد. در یک فرد با قلبی سالم، به وجود آمدن یک بی‌نظمی در تپش قلب بدون وجود داشتن یک عانل خارجی بی‌معنی است. منظور از این عوامل خارجی استفاده از مواد مخدر یا مسایل روحی و روانی است.

شرایطی که ممکن است به ایست قلبی منجر شود

شرایط تهدیدکننده‌ی مختلفی در ارتباط با افرادی که از قبل دچار بیماری‌های قلبی بوده‌اند وجود دارد که شامل این موارد می‌شود:

در فردی که دچار حمله‌ی قلبی شود، در بیشتر موارد در نتیجه‌ی فعالیت شدید عروق کرونی ایجاد می‌گردد. همین عامل می‌تواند در نتیجه به ایست قلبی منجر گردد. علاوه بر این یک حمله‌ی قلبی می‌تواند زمینه را برای بافت اسکار فراهم کند. حال این مدار کوتاه الکتریکی اسکار در اطراف قلب می‌تواند منجر به اختلالاتی در ریتم ضربان و تپش قلب شود.

اختلال بزرگی قلب یا کاردیومیوپاتی

این پدیده در درجه‌ی اول زمانی رخ می‌دهد که ماهیچه‌های دیواره‌ی قلب شما منبسط و یا ضخیم‌تر شوند. در هردو مورد، ماهیچه‌ی قلب شما حالت غیر طبیعی پیدا خواهد کرد. این پدیده در بسیاری از موارد منجر به آسیب به بافت قلب یا زمینه‌ای برای اختلالات ریتم ضربان قلب می‌گردد.

بیماری‌های دریچه‌ی قلب

باریک شدن و یا منبسط شدن دریچه‌های قلب می‌تواند باعث کش آمدن و یا ضخیم شدن ماهیچه‌های قلب و حتی در عبضی موارد هردو این مشکلات گردد. زمانی که محفظه‌ی قلب بر اثر استرس‌های روزمره بزرگ‌تر و ضعیف‌تر می‌شود، زمینه را برای اختلالات ریتمی در ضربان قلب فراهم می‌کند.

بیماری‌های قلبی مادرزادی

زمانی که ایست قلبی در کودکان یا نوجوانان اتفاق می‌افتد، بیشترین امکان وجود بیماری قلبی از زمان تولد در کودک می‌باشد. حتی کسانی که در کودگی تحت عمل جراحی قلب قرار گرفته‌اند نسبت به سایر افراد بیشتر در معرض ایست قلبی می‌باشند.

مشکلات الکتریکی در قلب

در بعضی افراد، اختلالات عملکرد به جای این که مربوط به دریچه‌ی قلب باشد مربوط به عملکرد الکتریکی قلب است. این اختلالات به بیماری‌های اولیه‌ی ریتم قلب مربوط می‌شود. که دو مورد از آن‌ها می‌توان به سندروم بروگادا و QT اشاره کرد.

فاکتورهای اولیه که احتمال ایست قلبی را بالاتر می‌برد

از آن‌جایی که ایست قلبی با بیماری‌های عروقی کرونی در ارتباط است، بنابراین عواملی که باعث ایجاد بیماری‌های عروقی کرونی می‌شوند ممکن است به ایست قلبی منجر شوند. این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:

• سابقه‌ای در نزدیکان و خویشاوندان از ابتلا به بیماری‌های عروقی کرونی
• مصرف دخانیات
• فشار خون بالا
• کلسترول خون بالا
• چاقی
• دیابت
• سبک زندگی که در آن تحرک کمی وجود دارد
• مصرف مشروبات الکلی

فاکتورهای ثانویه که احتمال ایست قلبی را بالاتر می‌برند

• سابقه‌ی ایست قلبی در اقوام درجه یک
• سابقه‌ی حمله‌ی قلبی
• سابقه‌ی بیماری‌های قلبی در اقوام و فامیل. از قبیل نامنظم بودن تپش قلب، عیوب مادرزادی در قلب، واماندگی قلب و از این قبیل اختلالات.
• سن، عاملی است که با افزایش آن احتمال یروز ایست قلبی بالاتر می‌رود
• مردان در حدود دو تا سه برابر بیشتر از زنان دچار ایست قلبی می‌شوند
• مصرف مواد مخدر مثل کوکائین و آمفتامین
• عیوب در رژیم افراد. که ممکن است در نتیجه پتاسیم و منیزیم کمتری به بدن برسد که بسیار خطرناک است

عوارض جانبی

هنگام بروز ایست قلبی اولی عضو بدن که دچار آسیب می‌شود مغز انسان است. چرا که برخلاف دیگر ارگان‌های بدن ذخیره‌ای از خون حاوی اکسیژن ندارد. این مسئله به طور کامل وابسته به عرضه‌ی بی‌وقفه‌ی خون است. به همین دلیل کمبود رسیدن خون حاوی اکسیژن به مغز است که فرد احساس گیجی می‌کند.

اگر ریتم تپش قلب شما به سرعت به حالت عادی برنگشت، ممکن است به مغز آسیب وارد شده و حتی باعث مرگ فرد شود. در صورتی‌که ایست قلبی بیش از ۸ دقیقه طول بکشد در بیشتر موارد فرد زنده نمی‌ماند. در بعضی موارد از افرادی که دچار ایست قلبی شده‌اند اختلالاتی در مغز ایجاد می‌گردد.

راه‌های جلوگیری از ایست قلبی

به طور دقیق راه قطعی برای فهمیدن احتمال ایست قلبی وجود ندارد. بنابراین پایین آوردن احتمالات بهترین گزینه محسوب می‌شود. منظور از پایین آوردن این احتمالات کارهایی است که برای پیش‌گیری توصیه می‌شود. مثل چک‌آپ مستمر، و سبک زندگی بر مبنای اهمیت به بدن و قلب است که به طور مختصر به شرح زیر است:

• لطفاً سیگار نکشید و مشروب نخورید
• رژیم غذایی سالمی را رعایت کنید
• فعالیت‌های ورزشی و بدنی را قطع نکنید

چند توصیه کاربردی

اگر از بیماری‌های قلبی رنج می‌برید یا شرایطی دارید که شما را آسیب‌پذیرتر می‌کند، در این صورت دکتر شما ممکن است قدم‌های کوچکی برای بهبود این موضوع برای شما در نظر بگیرد، که ممکن است این اقدامات با تجویز دارو برای کنترل دیابت و یا کلسترول بالا باشد.

در مورد بعضی از افراد که شرایط قلبی خاصی دارنند و به نوعی در معرض ایست قلبی هستند، ممکن است دکتر برای تپش‌های نامنظم قرص‌هایی را درنظر گرفته باشد. و یا برای پیش‌گیری اولیه از ICD استفاده کند.

در صورتی‌که خطر ایست قلبی شمارا تهدید می‌کند ممکن است بخواهید دستگاه شوک الکتریکی AED برای خودتان بخرید، که حتماً باید در مورد این موضوع با دکترتان مشورت کنید و از او اجازه بگیرید.

اگرهم با فردی زندگی می‌کنید که احتمال ایست قلبی در او بالا است، باید عملیات احیای قلبی ریوی CPR را یاد بگیرید. این مسئله از لحاظ روحی‌هم می‌تواند برای شما مفید باشد (اطرافیانتان را بیشتر دوست داشته باشید) . از طرفی دیگر با این رویکرد می‌توان تعداد افرادی که از ایست قلبی نجات پیدا می‌کنند را افزایش داد.

با ما همراه باشید.