تنگی دریچه آئورت | علائم، نحوه تشخیص و درمان
تنگی دریچه آئورت مانع انتقال خون از قلب به بدن می‌شود. علت تنگی دریچه آئورت می‌تواند ناشی از نقص مادرزادی، تب روماتیسمی و یا بسته شدن دریچه آئورت در سالمندان باشد.
- تنگی دریچه آئورت باعث درد قفسه سینه، خستگی و نارسایی قلبی را ایجاد می‌کند که منجر به تنگی نفس می‌شود.
- اکوکاردیوگرام و کاتتریزاسیون قلبی آزمون‌های مهمی در تشخیص و ارزیابی شدت تنگی دریچه آئورت است.
- بیماران مبتلا به تنگی دریچه آئورت که علائم آن را دارند ممکن است نیاز به جراحی قلب داشته باشند.
تنگی دریچه آئورت چیست؟
- این نقصی غیر طبیعی است.
- طی شرایطی این بیماری در نهایت باعث کاهش فشار خون در دریچه آئورت می‌شود.
- تنگی این دریچه در جریان خون از طریق بطن چپ به شریان‌های بدن اختلال ایجاد می‌کند.
عملکرد قلب به هنگام تنگی دریچه آئورت چگونه است؟
قلب پمپ عضلانی بدن است که دارای چهار حفره به نام‌های دهلیز و بطن راست و دهلیز و بطن چپ بوده و چهار دریچه به نام‌های دریچه‌های سه لختی، دو لختی و دریچه‌های سینی دارد.
- خون از طریق سیاهرگ وارد دهلیز راست شده و بعد با عبور از دریچه سه لختی وارد بطن راست می‌شود.
- بعد از گردش خون کوچک مجدداً خون وارد دهلیز چپ شده و از دریچه میترال عبور کرده و وارد بطن چپ می‌شود.
- در گردش خون بزرگ وارد آئورت شده و به قسمت‌های مختلف بدن می‌رود.
بطن راست و چپ دارای دیواره‌های عضلانی ضخیمی برای انتقال خون به درون شریان‌های ریوی و آئورت (جهت گردش خون کوچک و بزرگ) هستند.
دریچه‌های قلب، اجزای نازکی از بافت بدن هستند که طی هر ضربان قلب بازو بسته می‌شوند.
عملکرد اصلی این دریچه‌های قلب، جلوگیری از جریان خون به عقب است.
- خون از طریق شریان‌ها جریان می‌یابد تا اکسیژن و سایر مواد مغذی را به بدن منتقل کند و سپس با مواد زائد و دی اکسید کربن، از طریق سیاهرگ‌ها به دهلیز راست بازگردد؛ هنگامی که بطن در حال استراحت باشد، خون از دهلیز راست با عبور از دریچه tricuspid به بطن راست منتقل می‌شود.
- هنگام انقباض بطن، خون از بطن راست از طریق دریچه ریوی به ریه منتقل شده تا مجدداً اکسیژن را جذب و دی اکسید کربن را دفع کند.
- سپس خون به همراه اکسیژن به دهلیز سمت چپ بازگشته و از طریق دریچه میترال به بطن چپ منتقل می‌شود.
- خون توسط بطن چپ با عبور از دریچه آئورت به آئورت و شریان‌های بدن پمپ می‌شود.
علائم تنگی دریچه آئورت چیست؟
علائم اصلی تنگی آئورت عبارتند از:
- درد قفسه سینه (آنژین)
- غش یا سنکوپ
- تنگی نفس (به علت نارسایی قلبی)
- درصد کمی از بیماران مبتلا به تنگی دریچه آئورت در صورت تشدید بیماری دچار مرگ ناگهانی می‌شوند.
دلیل دقیق مرگ ناگهانی ناشناخته است.
البته ممکن است ناشی از اختلالات ریتم قلب و به دنبال آن کاهش فشار خون، به دلیل تنگی دریچه آئورت باشد.
با کاهش جریان خون درون شریان‌های عروق کرونر، بخصوص به هنگام ورزش‌های سخت، مقدار اکسیژن رسانی به بافت‌های ماهیچه‌ای کاهش می‌یابد.
کمبود اکسیژن در ماهیچه‌های قلب باعث درد قفسه سینه و احتمالاً آریتمی می‌شود.
تفاوت درد قفسه سینه در بیماران تنگی دریچه و بیماران عروق کرونری
- درد قفسه سینه اولین علامت در بیماران تنگی دریچه آئورت است.
- درد قفسه سینه در بیماران مبتلا به تنگی آئورت مشابه درد قفسه سینه (آنژین) است که بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر تجربه می‌کنند.
- در هر دو حالت، درد به عنوان فشار زیر استخوان سینه مطرح شده و با استراحت بهبود می‌یابد.
- در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر، درد قفسه سینه به علت انقباض نامناسب عضلات قلبی و جریان خون درون عروق است.
- در بیماران مبتلا به تنگی آئورت، درد قفسه سینه اغلب به این دلیل است که با تنگی دریچه آئورت، عضلات قلبی باید با فشار بیشتری خون را پمپ کند.
- در نتیجه کار بیشتر، نیاز آن‌ها به اکسیژن هم افزایش می‌یابد.
- این کمبود اکسیژن عضله‌های قلبی، به صورت درد قفسه سینه بروز می‌کند.
- در تنگی آئورت، قلب قادر به افزایش خروجی برای جبران کاهش فشار خون نیست. ب
- نابراین جریان خون به مغز کاهش می‌یابد و موجب خفگی می‌شود.
ضعف تنفس به دلیل نارسایی قلبی علامت خطرناکی است. این نشان دهنده عدم توانایی عضلات قلب برای جبران کاهش فشار خون است.
ضعف تنفس ناشی از فشار بالا در رگ‌های خونی ریه، ناشی از افزایش فشار مورد نیاز برای پر کردن بطن چپ است.
در ابتدا، تنگی نفس فقط در طول فعالیت رخ می‌دهد. با پیشرفت بیماری، تنگی نفس در حالت استراحت هم رخ می‌دهد.
بدون درمان، میانگین امید به زندگی پس از شروع نارسایی قلب به دلیل تنگی دریچه آئورت، بین ۶ تا ۲۴ ماه است.
علت تنگی دریچه آئورت چیست؟
در بزرگسالان، سه حالت برای ایجاد تنگی دریچه آئورت وجود دارد.
- پاره شدن زوائد متصل به دریچه از زمان تولد (مادرزادی)
- از بین بردن و پاره شدن دریچه آئورت در سالمندان
- عفونت دریچه آئورت به علت تب روماتیسمی (در کودکان یا جوانان)
تب روماتیسمی یک بیماری ناشی از عفونت درمان نشده باکتری استرپتوکوک گروه A است. این بیماری می‌تواند باعث آسیب به دریچه آئورت گردد. و تنگی دریچه را ایجاد نماید (با ذوب کردن یا پارگی زوائد اتصالی به دریچه).
چگونه دریچه تنگ آئورت بر پمپاژ خون توسط بطن چپ تأثیر می‌گذارد؟
زمانی که دریچه تنگ شده است میزان خون درون رگ کاهش می‌یابد، زیرا عبور خون از بطن چپ به درون رگ را مختل کرده است. برای جبران این کاهش فشار خون، عضله‌های بطن چپ بیشتر فعالیت می‌کنند تا کار پمپاژ را انجام دهند.
در نتیجه عضله‌ها به مرور سخت شده تا اینکه تمام عضلات بطن چپ را در بر می‌گیرد و در نهایت موجب نارسایی قلبی می‌شود.
تنگی دریچه آئورت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
شریان‌های کاروتیدی خون را از آئورت به مغز منتقل می‌کنند. افرادی که به تنگی دریچه آئورت خفیف مبتلا باشند کاهش فشار خون ناچیز به سمت سلول‌های مغزی در نهایت منجر به سرگیجه می‌شود.
اما افرادی که به تنگی آئورت شدید مبتلا هستند، با کمبود اکسیژن زیاد در سلول‌های مغزی دچار سکته مغزی می‌شوند.
تست‌های تشخیص تنگی دریچه آئورت
الکتروکاردیوگرام
فعالیت الکتریکی قلب توسط الکترودهای متصل به قفسه سینه، بر روی کاغذ ثبت می‌شود. ضخیم شدن عضله‌های قلبی بصورت نوسان در این امواج ثبت شده نمایان می‌شود. در نتیجه به اینصورت قابل تشخیص خواهد بود.
اشعه ایکس قفسه سینه
اشعه ایکس قفسه سینه معمولاً عکس قلب طبیعی را نشان می‌دهد. آئورت هم در قسمت بالای قلب گسترش یافته است. در صورتی که دریچه تنگ شده باشد خون درون رگ‌های ریوی و شریان‌ها جمع شده و بزرگتر از حالت عادی دیده می‌شود. با بررسی دقیق این تصویر می‌توان به تنگی دریچه آئورت پی برد.
اکوکاردیوگرافی
با استفاده از امواج التراسوند تصاویری از قلب تهیه می‌شود. این تصاویر زنده، دقیق و از تمام قسمت‌های قلب و عروق هستند. در نتیجه با استفاده از آن می‌توان ضخیم شدن عضلات بطن را تشخیص داد. حتی به کمک اکو داپلر می‌توان اختلاف فشار بین دو طرف دریچه آئورت را اندازه گرفت.
کاتتریزاسیون قلبی
کاتتریزاسیون قلب، استانداردی در ارزیابی تنگی آئورت است. لوله‌های کوچک پلاستیکی توخالی (کاتتر) تحت هدایت اشعه ایکس، به دریچه آئورت و بطن چپ می‌رسد.
فشارهای همزمان در هر دو طرف دریچه آئورت بررسی می‌شود. میزان جریان خون در سراسر دریچه آئورت نیز می‌تواند با استفاده از کاتتر خاص اندازه گیری شود. با استفاده از این داده‌ها، منطقه دریچه آئورت را می‌توان محاسبه کرد.
یک منطقه دریچه آئورت طبیعی ۳ سانتی متر مربع است. علائم مربوط به تنگی دریچه آئورت معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سطح دریچه آئورت به کمتر از ۱ سانتی متر مربع محدود می‌شود. هنگامی که سطح دریچه کمتر از ۰٫۷ سانتی متر مربع است، تنگی آئورت بحرانی شده است.
درمان تنگی آئورت
- بیماران بدون علائم می‌توانند تا زمانی که علائم بروز یابند به فعالیت‌های خود ادامه دهند.
- بیماران مبتلا به تنگی آئورت خفیف نیازی به درمان یا محدودیت فعالیت ندارند.
- بیماران با تنگی آئورت متوسط (محدوده دریچه ۱ تا ۱٫۵ سانتیمتر مربع) توصیه می‌شود تا از فعالیت‌های شدید و سریع مانند بلند کردن وسیله امتناع کنند.
تنگی آئورت می‌تواند طی چند سال پیشرفت کند.
بنابراین، بیماران معمولاً سالانه مورد بررسی قرار می‌گیرند.
این ارزیابی به صورت دوره‌ای به وسیله اکوکاردیوگرافی بررسی می‌شوند تا مانع پیشرفت بیماری شوند.
از آنجایی که عفونت آندوکاردیت عارضه جدی تنگی آئورت است،
این بیماران معمولاً قبل از هر روشی، برای از بین بردن باکتری‌های عامل عفونت آنتی بیوتیک استفاده می‌کنند.
نمونه‌هایی از آنتی بیوتیک های مورد استفاده:
- آموکسی سیلین خوراکی (آموکسیل)
- اریترومایسین
- آمپیسیلین (Unasyn) عضلانی یا داخل وریدی
- جنتامایسین (Garamycin)
- ونکوماسین (Lyphocin، Vancocin)
برخی از علائم مربوط به تنگی دریچه Aortic valve stenosis را می‌توان با روش‌هایی کاهش داد. اما در صورتی که بیماری پیشرفت کند جراحی برای آن توصیه می‌شود. طی آن دریچه آئورت سالم جایگزین دریچه معیوب می‌شود. ریسک این عمل در حدود ۵% است.
دریچه‌های جایگزین از بافت‌های گاو و خوک تهیه می‌شود.
بیوپروتزهای دریچه آئورت نسبت به پروتزهای مکانیکی از مقاومت کمتری برخوردار هستند.
این پروتزها حدود ۱۰ تا ۱۵ سال کار می‌کنند.
این نوع بیشتر برای افراد مسن استفاده می‌شود.
در بیماران جوان از پیوند آئورت استفاده می‌شود تا از نیاز به داروهای ضد انعقاد خون جلوگیری شود.
البته دسترسی به آن دشوار است.
پروتزهای مکانیکی عمر طولانی‌تری دارند اما نیازمند داروهای ضد انعقاد خون هستند.
بنابراین در صورت عدم استفاده از داروها موجب لخته شدن خون و سرانجام سکته مغزی می‌شود.
با استفاده از کاتتر بالون می‌توان دریچه آئورت را بزرگتر کرد.
بیماران با این روش می‌توانند بهبودی موقتی داشته باشند.
بالون والووپلاستی یک اقدام کوتاه مدت است؛ زیرا دریچه بین ۶ تا ۱۸ ماه مجدداً تنگ می‌شود.
