بی نظمی ضربان قلب ، علائم و درمان ها چیستند؟

بی‌نظمی ضربان قلب چیست؟

منظور از بی نظمی ضربان قلب تپش نامنظم قلب می‌باشد. حال ممکن است در مواردی تپش سریع‌تر از حالت معمول، کندتر از حالت معمول و یا تپش به صورت نامنظم باشد.

بی نظمی ضربان قلب هنگامی رخ می‌دهد که سیگنال‌های ارسالی به قلب که وظیفه‌ی هماهنگ کردن ضربان قلب را بر عهده دارند به خوبی انجام وظیفه نکنند. به عنوان نمونه افرادی که تجربه‌ی این مشکل را داشته باشند احساس لرزش یا تپش شدید قلب را تجربه کرده‌اند.

در بیشتر موارد بی نظمی ضربان قلب مضر می‌باشد. در بعضی موارد هم اگر بیمار سابقه‌ی پیشین بیماری قلبی داشته باشد این موضوع ممکن است زمینه را برای مشکلات شدیدتر مهیا کند.

حقایق اولیه در مورد بی نظمی ضربان قلب

• در بعضی افراد علائم مرتبطی دیده نمی‌شود
• ولی اگر بخواهیم علائمی برای آن تعریف کنیم می‌توان به سرگیجه، تنگی نفس و تپش قلب اشاره کرد
• علت بی نظمی در ضربان قلب متنوع است ولی اصلی‌ترین موارد آن دیابت،استرس و سیگار کشیدن می‌باشد
• ضربان قلب آهسته لزوماً نشانه‌ای از این بیماری نیست

آرریتمی یا بی نظمی ضربان قلب چیست؟

آرریتمی یا بی نظمی در ضربان قلب نوعی بیماری است که در نتیجه‌ی آهسته بودن، تند بودن یا بی نظمی در تپش‌های قلب صورت می‌گیرد.

آرریتمی به چند مورد تجزیه می‌شود:

• آهسته بودن ضربان قلب (کمتر از ۶۰ ضربان در یک دقیقه)
• سریع بودن ضربان قلب
• تپش نامنظم
• ضربان و انقباض زودرس قلب

در بیشتر موارد آرریتمی خطر خاصی ایجاد نمی‌کند ولی در بعضی افراد ممکن است تی به ایست قلبی منجر شود.

دلایل به وجود آمدن بی نظمی  ضربان قلب

هرگونه بی نظمی و یا وقفه در امواج‌های ارسالی قلب می‌تواند باعث بی نظمی ضربان قلب گردد.

به عنوان مثال اگر قلب یک فرد سالم را درنظر بگیریم، باید حدود ۶۰ تا ۱۰۰ تپش در دقیقه داشته باشد (در زمان استراحت) .

هرچقدر افراد تناسب اندام بیشتری داشته باشند و یشتر فعالیت‌های ورزشی و هوازی انجام دهند، این میزان تپش در زمان استراحت کمتر می‌شود.

به عنوان مثال میزان ضربان قلب یک قهرمان المپیک و جهان در دقیقه حدود ۶۰ تپش است. این میزان ثابت می‌کند قلب این افراد و در کل ورزشکاران نسبت به افراد عادی بازدهی بیشتری دارد.

چند نمونه از فاکتورهایی که ممکن است باعث خلل در کارکرد عادی قلب شود:

• استفاده از مشروبات الکلی
• دیابت
• سواستفاده از داروها
• مصرف بیش از اندازه‌ی قوه
• بیماری‌های قلبی
• فشار خون بالا
• تیروئید فعال
• استرس
• زخم‌هایی در قلب که بر اثر حمله‌ی قلبی به وجود می‌آید
• سیگار کشیدن
• برخی مکمل‌های غذایی
• برخی گیاهان دارویی
• برخی از داروها
• تغییر در ساختار قلب

در نتیجه اگر شما زندگی سالمی داشته باشید احتمال ابتلا به این بیماری تا حد بسیار زیادی کاهش می‌یابد. ولی در برخی موارد این عارضه در افرادی که زندگی سالمی دارند هم مشاهده شده است. در این مواقع باید دنبال عوامل خارجی مثل استفاده از داروهای غیرمجاز و یا شوک الکتریکی باشیم.

اشاره به این مطلب ضروری است که الکتریسته به طور کامل از قلب عبور نمی‌کند، ولی همچنان می‌تواند احتمال بی نظمی در ضربان قلب را زیاد کند.

علائم بی نظمی ضربان قلب

ممکن است بعضی از مراجعه‌کنندگان علائم خاصی نداشته باشند، ولی دکتر هنگام معاینه و یا EKG این بی نظمی را مشاهده کند.

حتی اگر خود بیمار هم علائمی شبیه به آرریتمی مشاهده کرد، حتماً دال بر وجود این بیماری در فرد نمی‌باشد. در بسیاری از موارد مشاهده شده است که افرادی علائم خاصی نداشته‌اند ولی مبتلا به بی نظمی شده اند. و برعکس در افرادی علائم این عارضه مشاهده شده است ولی مشکل جدی نداشته‌اند.

 

در ارتباط با علائم چیزی که بسیار مهم است نوع بی نظمی می‌باشد. در ادامه به توضیح این موضوع خواهم پرداخت.

علائم تاکی‌کاردیا

زمانی است که ضربان قلب شما تندتر از حالت معمول باشد. علائم آن به این صورت است:

• تنگی نفس
• سرگیجه
• سنکوپ(غش کردن یا حالاتی نزدیک آن)
• احساس لرزش در سینه
• درد قفسه سینه
• کم شدن هوشیاری
• ضعف ناگهانی

علائم برادی‌کاردیا

زمانی است که قلب آرام‌تر از حالت معمول بتپد. علائم آن شامل این موارد می‌شود:

• درد قفسه سینه
• نداشتن تمرکز
• سردرگمی
• کم آوردن هنگام تمرینات ورزشی
• سرگیجه
• خستگی
• کم شدن هوشیاری
• تپش قلب
• تنگی نفس
• سنکوپ(غش کردن یا حالاتی نزدیک به آن)
• عرق کردن ناگهانی و بیش از حد

علائم انقباض دهلیزی

این پدیده هنگامی رخ می‌دهد که تپش‌های دریچه‌ی بالایی قلب با تپش‌های محفظه‌های پایینی قلب هماهنگ نباشند. این علائم به سرعت توسعه پیدا می‌کنند. اگرچه در بعضی موارد علامتی مشاهده نمی‌شود. در مجموع در رابطه با این پدیده می‌توان به این علائم اشاره نمود:

• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• سرگیجه
• تپش شدید قلب
• سنکوپ(غش یا حالاتی نزدیک به غش)
• بی‌حالی ناگهانی

راه‌های درمان بی نظمی ضربان قلب

در ارتباط با آرریتمی تنها زمانی ره‌های درمانی پیشنهاد می‌شود که شرایط بیمار شدید و بسیار خطرناک باشد. چراکه روش‌های درمانی برای این عارضه خود با عوارض جانبی همراه هستند.

روش‌های درمانی برای برادی‌کاردیا

اگر یک عامل خارجی باعث به وحود آمدن برادی‌کاردیا در فردی شود ابتدا باید آن‌را برطرف کرد. در غیر این صورت ممکن است دکتر ایمپلنت یک ضربان‌ساز را پیشنهاد کند.

ضربان‌ساز یک دستگاه کوچکی است که در زیر پوست شکم یا سینه قرار می‌گیرد و کار آن کمک به بهبود ریتم تپش قلب می‌باشد. این وسیله  از پالس‌های الکتریکی استفاده می‌کند، در نتیجه ضربان قلب به حداقل مقدار مجاز می‌رسد.

روش‌های درمان برای تاکی‌کاردیا

برای درمان تاکی‌کاردیا چندین روش مختلفی وجود دارد.

روش اول به نوعی توسط خود فرد انجام می‌شود. شامل حرکاتی می‌شود که بیمار باید انجام دهد و می‌توان به این روش آرریتمی‌هایی که از نیمه‌ی پایینی قلب شروع می‌شود را درمان کرد.

استفاده از دارو: داروها نمی‌توانند به طور کامل بیمار را درمان کنند، ولی تاثیر خوبی بر روی هدایت میدان الکتریکی قلب خواهند گذاشت.

کاردیوورژن: در این روش دکتر از شوک الکتریکی یا برخی داروها برای بازنشاندن ریتم ضربان قلب استفاده می‌کند.

تخریب بافت‌ها: در این روش از یک یا چند کاتتر در مسیر رگ‌های ورودی به قلب استفاده می‌کنند. به این صورت که آن‌هارا در مسیر بافت‌هایی که باعث بی‌نظمی شده‌اند قرار می‌دهند و در نهایت بخش کوچکی از این بافت‌هارا نابود می‌کنند.

آی سی دی: این دستگاه نزدیک به سمت چپ ترقوه قرار می‌گیرد و ریتم تپش قلب را نشان می‌دهد، اگرچه بی‌نظمی در ضربان مشاهده کند، قلب را تحریک می‌کند تا به حالت تپش معمول خود بازگردد.

روش ماز: در این روش یک سری جراحی در قلب انجام می‌شود. سپس با استفاده از یک سری بلوک‌ها و هدایت امواج الکتریکی، کمک می‌کنند قلب به صورت موثرتر و مفیدتری کار کند.

جراحی: در بعضی مواقع، وجود ورم‌هایی در رگ‌ها‌ی منتهی به قلب باعث بی نظمی در ضربان قلب می‌شود. در صورتی‌که روش‌های دیگر درمان مفید واقع نشود، می‌توان با عمل جراحی این کار را انجام داد.

جراحی بای‌پس کرونری: در این روش از شریان‌ها و یا رگ‌های بدن بیمار استفاده می‌کنند. به این صورت که آن‌ها را به عروق کرونر منتقل کرده و در نهایت هرجایی که رگ باریک شده یا عمل خون‌رسانی به قلب با مشکل مواجه شده است، از میان برداشته می‌شود (میوکارد) .

انواع بی نظمی ضربان قلب

بی نظمی ضربان قلب به چند مورد گوناگون تقسیم می‌شود:

انقباض دهلیزی

به ضربات نامنظم محفظه‌ی دهلیز گفته می‌شود. تقریباً در بیشتر موارد منظور ضربان سریع‌تر از حد معمول است. این مورد بیشتر در افراد سالخورده شایع است. منظور این است که به جای یک انقباض سریع و کارامد، ضرباتی با سرعت بالا و ناکارامد روی می‌ندهد. در بعضی از موارد این ضربان به ۳۵۰ عدد در دقیقه و حتی در موارد شدید به بالای ۶۰۰ ضربه در یک دقیقه می‌رسد.

لرزش

همانطور که گفته شد منظور از انقباض دهلیز ارتعاشات و ضربه‌هایی به صورت ناکارامد در دهلیز می‌باشد. حال منظور از لرزش در قسمتی از دهلیز است که به طور مناسب کار نمی‌کند. در نتیجه الگوی عملکردی قلب دچار اشکال می‌شود. که این موضوع برای خون‌رسانی به نقاط مختلف بدن یک عیب به شمار می‌رود.

بعضی از مراجعه‌کنندگان ممکن است هردو مورد را تجربه کرده باشند. لرزش دهلیز ممکن است تاثیرات مخرب و گاه خطرناکی بر قلب فرد بگذارد و در نتیجه به انقباض نامنظم منجر شود. عموماً یک بیمار که از لرزش دهلیز رنج می‌برد ممکن است ضربانی از ۲۵۰ تا ۳۰۰ تپش در دقیقه داشته باشد.

تاکیکاردی سوپراوانتراکال یا اس وی تی

به ضربان سریع و منظم قلب گفته می‌شود. ر این موارد بیمار ضربان قلب شتاب‌زده‌ای را تجربه می‌کند که ممکن است از چند ثانیه تا حتی چند ساعت به طول بیانجامد. عموماً بیمارانی که دچار اس وی تی هستند، ضربانی از ۱۶۰ تا ۲۰۰ تپش در دقیقه خواهند داشت. انقباض دهلیز و لرزش دهلیز از زیرمجموعه‌های اس وی تی به شمار می‌آیند.

تاکیکاردی بطن چپ

امواج الکتریکی غیر عادی که در بطن چپ به وجود می‌آیند ممکت است موجب سریع‌تر شدن تپش قلب شوند. این پدیده بیشتر زمانی رخ می‌دهد که زخمی از حمله‌ی قبلی، قلب بیمار را اذیت کند. افرادی که دچار تاکیکاردی بطن چپ هستند عموماً ضربانی بیشتر از ۲۰۰ تپش در دقیقه خواهند داشت.

فیبریلاسیون بطنی

منظور ریتم نامنظم ضربان می‌باشد که به صورت سریع و انقباض‌های ناهماهنگ بطن می‌باشد. به این صورت که بطن به صورت مناسب خون را پمپاژ نمی‌کند و به سادگی می‌لرزد. فیبریلاسیون بطنی به شدت سلامتی و جان بیماران را تهدید می‌کند و یکی از بیماری‌های قلبی به شمار می‌رود. معمولاً یکی از پیامد‌های حمله‌ی قلبی می‌باشد.

سندروم کیو تی طولانی

به مختل شدن ضربان قلب که منچر به تپش‌های سریع و ناهماهنگ می‌شود می‌گویند. یکی از آسیب‌های غش کردن و یا از حال رفتن می‌باشد که بسیار خطرناک است. عواملی همچون مسائل ژنتیکی یا استفاده از برخی داروها می‌تواند منجر به این سندروم شود.

تشخیص آرریتمی

در اولین اقدام دکتر می‌خواهد ببیند بی نظمی تپش بیمار در جیست. ممکن است این کار را با استفاده از مصاحبه با بیمار و مطرح کردن سوالاتی مثل داروهای مصرفی بیمار، سابقه‌ی بیماری‌های رایج فامیلی، رژیم غذایی و یا سبک زندگی به‌دست بیاورد.

در ادامه‌ی این روند ممکن است دکتر برای بیمار آزمایشات زیر را تجویز کند:

• آزمایش خون و ادرار
• ای کی جی (الکتروکاردیوگرام)
• هولترمانیتور: دستگاهی پوشیدنی است که عملیات قلب را برای یک یا دو روز ضبط می‌کند
• اکوکاردیوگرام(قلب‌نگاری پژواکی)
• ایکس ری سینه
• تست کشش میز
• تست الکتروفیزیولوژیک
• کاتتریزاسیون قلب

عوامل خطرناک در بی نظمی ضربان قلب

مواردی که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهم کرد از جمله عوامل متداول خطرناک در ارتباط با آرریتمی هستند:

• کهولت سن
• نقائص در ژن و مسائل موروثی
• مشکلات قلبی
• پرکاری تیروئید
• برخی از داروهای بدون نسخه‌ی پزشک
• فشار خون
• اضافه وزن
• دیابت
• آپنه انسدادی خواب
• عدم تعادل الکترولیتی
• مصرف زیاد و بیش از حد الکل
• مصرف بیش از حد کافئین
• داروهای غیرمجاز

 

عوارض جانبی بی نظمی ضربان قلب

سکته‌ی مغزی و ارتعاش نامناسب بطن که در نتیجه قلب به ضورت موثر کار نمی‌کند و خون را به تمام ارگان‌های بدن پمپاژ نخواهد کرد. در نتیجه ممکن است لخته‌هایی در رگ‌ها ایجاد شود. اگر یکی از این لخته‌ها در مسیر سرخرگ مغز قرار بگیرد، ممکن است باعث مسدود شدن آن و در نتیجه سکته‌ی مغزی شود. در نتیجه این لخته‌ها می‌توانند بسیار خطرناک و کشنده باشند.

نارسایی قلبی تاکیکاردی طولانی مدت و یا برادی‌کاردی می‌تواند باعث عدم خون‌رسانی کافی قلب به باقی اندام‌ها شوند. که به آن نارسایی قلبی گفته می‌شود.