عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی
بیماری های قلبی عروقی اشکال مختلفی دارند مثل: فشار خون بالا، بیماری عروق کرونر، بیماری دریچه ای قلب، سکته یا آریتمی. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه بیش از 17 میلیون نفر بر اثر بیماری های قلبی عروقی جان خود را از دست می دهند.
بیماری عروق کرونر، شایع ترین شکل بیماری قلبی عروقی و سرطان، دومین قاتل بزرگ، بیش از نیمی از مرگ و میرها را به خود اختصاص داده است. متصصان با تحقیقات و مطالعات فراوانی فاکتورهای خاصی را شناسایی کرده اند که نقش مهمی در شانس ابتلای فرد به بیماری قلبی عروقی دارند. به این فاکتور ها عوامل خطر می گویند.
عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی به دو دسته اصلی و کمک کننده تقسیم می شوند. فاکتورهای خطر اصلی خطر بیماری قلبی را افزایش می دهند. هر چه فرد عوامل خطر بیشتری داشته باشد، احتمال ابتلا به بیماری های قلبی در او بیشتر می شود. برخی از عوامل خطر را می توان تغییر داد، درمان یا اصلاح کرد و اما برخی دیگر این قابلیت را دارا نیستند. با کنترل هر چه بیشتر عوامل خطر از راه تغییر سبک زندگی، مصرف دارو و … می توانید خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهید.
عوامل خطر اصلی و عمده بیماری های قلبی عروقی
فشار خون بالا:
پرفشاری خون خطر ابتلا به بیماری های قلبی، حمله قلبی و سکته را افزایش می دهد. فشار خون می تواند با فعالیت و سن تغییر کند، اما یک فشار خون طبیعی برای یک فرد بالغ سالم در حال استراحت باید 80 روی 120 باشد.
چربی خون بالا:
یکی از عوامل خطر اصلی بیماری های قلبی عروقی چربی خون بالا است. کلسترول، یک ماده چربی مانند است در جریان خون و در سلول های بدن وجود دارد. کبد تمام کلسترول مورد نیاز بدن را برای تشکیل غشای سلولی و تولید هورمون های خاص تولید می کند. زمانی که غذاهای حیوانی مثل گوشت، تخم مرغ و محصولات لبنی پر چرب یا دارای چربی اشباع بالا می خورید، چربی خون شما افزایش می یابد.
مقدار زیاد چربی با چگالی کم که LDL یا کلسترول بد نامیده می شود باعث تشکیل پلاک در دیواره سرخرگ ها می شود. با سخت شدن دیواره رگ ها تصلب شرایین شروع می شود. هنگامی که این پلاک ها در عروق کرونری قلب ایجاد شود، شما در معرض خطر حمله قلبی قرار خواهید گرفت
دیابت:
مشکلات قلبی علت اصلی مرگ و میر در میان افراد مبتلا به دیابت به ویژه دیابت نوع 2 (دیابت غیر وابسته به انسولین) است. گروه‌های نژادی و قومی خاص (آفریقایی- آمریکایی، اسپانیایی، آسیایی و جزایر اقیانوس آرام و بومیان آمریکایی) در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت هستند. بر اساس آمار انجمن قلب آمریکا مرگ 65 درصد از بیماران مبتلا به دیابت ناشی از اثر بیماری های قلبی عروقی است. افراد دیابتی باید به طور مرتب تحت نظر پزشک باشند، زیرا کنترل خوب سطح قند خون می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش دهد. اگر فکر می کنید ممکن است دیابت داشته باشید، برای چکاپ به پزشک عمومی مراجعه کنید.
چاقی و اضافه وزن
اضافه وزن می تواند منجر به افزایش سطح کلسترول بالا، فشار خون بالا و دیابت شود که همگی عوامل خطر اصلی بیماری های قلبی عروقی هستند.
پزشکان چاقی را بر حسب شاخص توده بدنی (BMI) اندازه گیری می کنند (حاصل تقسیم کیلوگرم بر مجذور قد). داشتن BMI بیش از 25 به معنای چاقی است. با استفاده از ماشین حساب زیر می توانید BMI خود را به دست بیاورید:
سیگار کشیدن
همه ما از مضررات مصرف سیگار و دخانیات و اینکه خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد با خبر هستیم اما شاید ندانیم که سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را هم افزایش می‌دهد. طبق آمار رسمی در ایران سالانه بیش از ۶۰ هزار نفر، بر اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند. بسیاری از این مرگ و میرها به دلیل اثرات سیگار بر قلب و عروق خونی است. سیگار می تواند مسائل زیر را در بدن ایجاد کند:
- افزایش ضربان قلب
- سخت شدن شریان های اصلی
- ایجاد بی نظمی در ضربان قلب
- افزایش فشار خون
اگرچه نیکوتین عامل اصلی فعال در دود سیگار است، سایر مواد شیمیایی و ترکیبات مانند قطران و مونوکسید کربن نیز از بسیاری جهات برای قلب مضر هستند.
فعالیت بدنی
افرادی که فعالیت بدنی کافی ندارند نسبت به افرادی که ورزش می کنند بیشتر در معرض خطر بیماری های قلبی عروقی به خصوص حملات قلبی قرار دارند. ورزش منظم:
- با سوزاندن کالری در بدن به حفظ وزن سالم کمک می کند
- سطح کلسترول و دیابت را متعادل نگه می دارد
- فشار خون را کاهش می دهد.
- ماهیچه قلب را تقویت و رگ ها را انعطاف پذیرتر می کند
- کسانی که بطور فعال 500 تا 3500 در هفته کالری می سوزانند، نسبت به افرادی که ورزش نمی کنند عمر طولانی تری دارند.
- ورزش با شدت متوسط اما منظم نیز برای بدن مفید است.
جنسیت
به طور کلی، مردان بیشتر از زنان در معرض خطر حمله قلبی هستند. اما این تفاوت پس از رسیدن زنان به یائسگی کاهش می یابد. پس از سن 65 سالگی، در صورت مشابه بودن سایر عوامل خطر ، خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی میان زن و مرد تقریباً یکسان است. بیماری های قلبی عروقی زنان را بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار داده و حملات قلبی در زنان به طور کلی شدیدتر از مردان است.
وراثت:
اغلب بیماری های قلبی عروقی معمولاً در خانواده هایی بروز می کنند که سابقه ابتلا داشته باشند. به عنوان مثال، اگر پدر یا مادر یا خواهر و برادر شما قبل از 55 سالگی مشکل قلبی یا گردش خون داشته اند، در این صورت شما نسبت به فردی که سابقه خانوادگی آن را ندارد بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی هستید. عوامل خطر از جمله فشار خون بالا، دیابت و چاقی نیز ممکن است از نسلی به نسل دیگر منتقل شوند.
برخی از انواع بیماری های قلبی عروقی در میان گروه های نژادی و قومی خاص شایع تر است. به عنوان مثال افراد آمریکایی- آفریقایی نسبت به قفقازی ها فشار خون شدیدتر و خطر بیماری قلبی بیشتری دارند.
سن
افزایش سن یک عامل خطر برای بیماری های قلبی عروقی است. از هر 5 مرگ ناشی از بیماری قلبی، 4 مورد در افراد بالای 65 سال اتفاق می افتد. با افزایش سن، عملکرد قلب ضعیف تر، دیواره های قلب ضخیم و شریان ها سفت و سخت می شوند و در نتیجه قلب به راحتی نمی تواند خون کافی را به ماهیچه های بدن پمپاژ کند. به دلیل این تغییرات، خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی با افزایش سن افزایش می یابد. به دلیل هورمون‌های جنسی، زنان تا قبل از زمان یائسگی از خطر ابتلا به بیماری های قلبی مصون می مانند.
عوامل خطر کمک کننده بیماری های قلبی عروقی
فشار روحی و استرس:
به عنوان یک عامل خطر فرعی برای بیماری های قلبی عروقی در نظر گرفته می شود. اثرات استرس عاطفی، عادات رفتاری و وضعیت اجتماعی-اقتصادی نیز در حال بررسی است. استرس و فشار روحی از چند راه مختلف می تواند روی عملکرد قلب و عروق تأثیر بگذارد:
- افزایش ضربان قلب و فشار خون و نیاز قلب نیاز قلب به اکسیژن: این افزایش تقاضا برای اکسیژن می تواند منجر به ایسکمی (نرسیدن خون غنی از اکسیژن کافی به بافت ها) یا آنژین (درد قفسه سینه) شود.
- ترشح هورمون های اضافی (اغلب آدرنالین) توسط سیستم عصبی: این هورمون‌ها فشار خون را افزایش می‌دهند که می‌تواند به دیواره رگ ها آسیب برساند. با بهبود وضعیت اما این دیواره ها ممکن است سخت یا ضخیم شده و تشکیل پلاک را آسان تر کند.
- افزایش میزان فاکتورهای انعقادی در خون: این فرایند احتمال تشکیل لخته را افزایش می دهد. این لخته‌ها ممکن است سرخرگی را که توسط تجمع پلاک تنگ شده است را مسدود کرده و باعث حمله قلبی شوند.
- افزایش عادات رفتاری خطر زا: به عنوان مثال، افرادی که استرس دارند ممکن است بیشتر غذا بخورند، سیگار کشیدن را شروع کنند یا بیش از حد معمول سیگار بکشند.
هورمون های جنسی:
تحقیقات جدید نشان می دهد که هورمون های جنسی می تواند در بروز بیماری های قلبی عروقی نیز نقش داشته باشند. در میان زنان کمتر از 40 سال، بروز بیماری قلبی نادر است. اما در سنین 40 تا 65 سالگی و شروع یائسگی، احتمال حمله قلبی در زنان به شدت افزایش می یابد. از 65 سالگی به بعد، زنان حدود نیمی از قربانیان حملات قلبی را تشکیل می دهند.
قرص های ضد بارداری:
انواع قرص های ضد بارداری قدیمی حاوی سطوح بالایی از استروژن و پروژسترون بودند که مصرف این قرص ها خطر بیماری قلبی و سکته مغزی را به خصوص در زنان بالای 35 سال که سیگار نیز مصرف می کنند را افزایش می داد. اما امروزه قرص‌های ضدبارداری حاوی دوزهای بسیار پایین‌تری از هورمون‌ها هستند و برای زنان کمتر از 35 سال که سیگار نمی‌کشند یا فشار خون بالا دارند، بی‌خطر تلقی می‌شوند.
در صورت مصرف سیگار و ابتلا به بیماری های دیگر زمینه ای، مصرف قرص های ضدبارداری خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و لخته شدن خون را در زنان افزایش می‌دهد، به‌ویژه سن افراد بالای 35 سال باشد. زنانی که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند باید به طور سالانه فشار خون، تری گلیسیرید و سطح گلوکز خونشان را بررسی کنند.
الکل
مطالعات نشان می دهد خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در افرادی که مشروبات الکلی مصرف نمی کنند، کمتر از افرادی است که به طور متوسط از این نوشیدنی ها در روز مصرف می کنند. مصرف یک تا دو واحد مشروبات الکلی در روز برای مردان و یک واحد در روز برای زنان توصیه شده است.یک واحد نوشیدنی الکلی استاندارد برابر با 44.4 میلی لیتر مشروبات الکلی 80 درصد، 29.6 میلی لیتر مشروبات الکلی 100 درصد، 118 میلی لیتر شراب یا 355 میلی لیتر آبجو تعریف می شود.
نوشیدن بیش حد متوسط الکل می تواند باعث مشکلات مربوط به قلب مانند فشار خون بالا، سکته مغزی، ضربان قلب نامنظم و کاردیومیوپاتی (بیماری عضله قلب) شود. یک و احد نوشیدنی الکی بین 100 تا 200 کالری دارد که اغلب به صورت چربی در بدن ذخیره شده و خطر بیماری قلبی را افزایش می دهد.
هیچ گاه برای بهبود سلامت قلب دیر نیست. کنترل برخی از عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی امکان پذیر و برخی دیگر نیز غیر ممکن است. با حذف عوامل خطری که می‌توانید تغییر دهید و با مدیریت صحیح آن‌هایی که نمی‌توانید کنترل کنید، می توانید خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را تا حدود زیادی کاهش دهید.
