آمبولی ریه | راه های پیشگیری از آمبولی ریوی

آمبولی ریه در واقع انسداد یکی از شریان‌های ریوی است. در بیشتر موارد، آمبولی ریه ناشی از لخته شدن خون در قسمت‌های مختلف بدن (ترومبوز ورید عمقی) یا پاها است که از طریق جریان خون به ریه می‌رسد.

 

از آنجا که لخته‌های خون ایجاد شده در قسمت‌های پایین بدن از طریق جریان خون، به سمت قلب و ریه‌ها می‌روند، در شریان‌های ریوی متوقف شده و موجب انسداد رگ‌های ریه می‌شود. این انسداد منجر به آمبولی ریوی می‌گردد. آمبولی ریه می‌تواند زندگی فرد مبتلا را تهدید کرده و او را با خطر مرگ مواجه نماید. با این حال، درمان سریع باعث کاهش خطر مرگ می‌شود. اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از لخته شدن خون در پاها، یکی از راه‌های جلوگیری از بیماری آمبولی ریه است.

 

علائم آمبوری ریه

علائم آمبولی ریوی ممکن است به شدت متفاوت باشد. بسته به میزان اندازه لخته خون و اینکه آیا بیماری قلبی یا ریوی در فرد وجود دارد یا نه، علائم تغییر می‌یابد.

 

علائم و نشانه‌های مشترک عبارتند از:

تنگی نفس

این نشانه به طور ناگهانی ظاهر شده و همیشه با فعالیت فیزیکی بدتر می‌شود.

 

درد در قفسه سینه

زمانی که نفس عمیق می‌کشید، به هنگام سرفه کردن و یا انجام فعالیت بدنی احساس درد در ناحیه قفسه سینه را خواهید داشت که با استراحت این علائم از بین می‌رود.

 

سرفه کردن

سرفه کردن ممکن است همراه با خلط خون آلود باشد.

 

علائم و نشانه‌های دیگری که می‌توانند با آمبولی ریه به وجود آیند عبارتند از:

 

• درد پا، تورم یا هر دو در ناحیه پاها بخصوص ساق پا
• رنگ کبود یا آبی رنگ پوست (سیانوز)
• تب
• تعریق بیش از حد
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• سرگیجه یا غش

 

 

 

مراجعه به فوق تخصص اکو برای ویزیت شدن

آمبولی ریه برای ادامه زندگی تهدید کننده بوده و با پیشرفت منجر به مرگ می‌شود. در صورتی که دچار علائم و نشانه‌های زیر شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• تنگی نفس ناگهانی
• درد در قسمت قفسه سینه
• سرفه‌ای که همراه با خلط خونی باشد

 

 

علل ایجاد کننده آمبولی ریوی

آمبولی ریه زمانی اتفاق می افتد که قسمتی از خون تحت شرایط و مواد دیگر تبدیل به لخته خون شود. این لخته‌های خون اغلب از رگ‌های پایینی بدن یعنی پاها به سمت ریه‌ها می‌آیند. این وضعیت به عنوان ترومبوز ورید عمقی (DVT) شناخته می‌شود.

 

در بیشتر موارد، لخته‌های زیادی در به وجود آوردن این وضعیت دخیل هستند. اما لزوماً همه این لخته‌ها به یک باره تشکیل نشده‌اند. بخشی از رگ‌های ریه که توسط لخته‌های خون مسدود می‌شوند، با اختلال در کارکرد به اصطلاح دچار مرگ شده و از کار می افتد. این وضعیت به عنوان انفارکتوس ریوی شناخته می‌شود. در چنین حالتی، ریه‌ها قادر نیستند تا اکسیژن کافی برای بدن را فراهم کنند.

 

گاهی اوقات انسداد رگ‌های خونی ریوی، در اثر چندین لخته خونی اتفاق می افتد، مانند:

 

• نشت چربی از مغز استخوان شکسته
• کلاژن یا بافت دیگر
• بخشی از تومور
• حباب‌های هوا

 

 

عوامل ایجاد کننده لخته خون

اگر چه هر کسی ممکن است که دچار لخته خون شده و به بیماری آمبولی ریه مبتلا شود، اما شرایط خاصی می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.

 

سابقه ارثی بیماری آمبولی ریه

در صورتی که خودتان یا یکی از اعضای خانواده‌تان در گذشته دچار لخته خون شده و به بیماری آمبولی ریه مبتلا شده باشد، امکان ابتلا به این بیماری در فرد دیگری از این خانواده، زیاد است. زیرا این اختلالات به صورت ارثی در اثر تأثیر گذاری بر روی خون، قابل انتقال هستند.

 

علاوه بر این، برخی از شرایط و درمان‌های پزشکی ممکن است که فرد را در معرض ابتلا به این بیماری قرار دهد، مانند:

 

بیماری قلبی

بیماری‌های قلبی عروقی، به ویژه نارسایی قلبی، باعث تشکیل لخته خون می‌شود.

 

سرطان

برخی از سرطان‌ها، به ویژه سرطان‌های پانکراس، تخمدان و ریه و بسیاری از سرطان‌های متاستاز ، می‌توانند سطح مواد لازم برای لخته شدن خون را افزایش دهند. شیمی درمانی هم، این خطر را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. زنان با سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان پستان که تاموکسیفن یا رالوکسیفن مصرف می‌کنند نیز، در معرض خطر بیشتر تشکیل لخته خون هستند. که لخته خون خود تهدیدی برای آمبولی ریه محسوب می‌شود.

 

عمل جراحی

جراحی یکی از علل اصلی لخته شدن خون است. به همین علت، داروهایی برای جلوگیری از لخته شدن خون ممکن است قبل و بعد از جراحی‌های سنگین مانند جراحی جایگزین مفصل، به بیمار داده می‌شود.

 

عدم تحرک برای مدت طولانی

لخته‌های خون در شرایطی که فرد برای مدت طولانی فعالیتی نداشته باشد، تشکیل می‌شوند. مانند:

 

• استراحت مطلق بعد از حمله قلبی
• شکستگی پا
• تروما

و یا هر نوع بیماری جدی که به استراحت طولانی مدت نیاز دارد. این عدم فعالیت برای مدت طولانی موجب تشکیل لخته‌های خون خواهد شد. هنگامی که اندام‌های پایینی یعنی پاها برای مدت طولانی در حالت افقی قرار دارند، جریان خون در رگ‌ها کاهش می‌یابد و می‌تواند منجر به تشکیل لخته خون شود.

در سفرهای طولانی مدت، نشستن برای مدت زیاد و عدم تحرک باعثت کند شدن جریان خون در پاها شده و باعث تشکیل لخته‌ها می‌شود. این شرایط بیشتر در افرادی قابل مشاهده است که برای مدت طولانی با هواپیما سفر می‌کنند. یا افرادی که به مدت طولانی در حال رانندگی هستند.

 

سایر عوامل خطر ایجاد آمبولی ریه

سیگار کشیدن

به دلایلی که علت آن‌ها به درستی شناخته شده نیست، مصرف تنباکو تشویقی برای تشکیل لخته‌های خونی به حساب می‌رود. احتمال تشکیل لخته خون در افراد سیگاری بیشتر از سایرین است.

 

اضافه وزن داشتن

وزن بیش از حد (چاقی) خطر ابتلا به لخته‌های خون را افزایش می‌دهد. به ویژه در زنان سیگاری یا افرادی که فشار خون بالا دارند.

 

مصرف استروژن مکمل

استروژن موجود در قرص‌های کنترل کننده قاعدگی یا درمان‌های هرمونی، خطر ایجاد لخته خون و در نهایت آمبولی ریه را افزایش می‌دهد. به خصوص اگر سیگار بکشید و یا اضافه وزن هم داشته باشید، ایجاد لخته تسریع می‌یابد.

 

بارداری

نوزاد با افزایش وزن باعث ایجاد فشار به رگ‌های درون لگن می‌شود. این فشار روی رگ‌ها مانع از جریان طبیعی خون درون رگ‌ها شده و جریان خون درون پاها را کند نموده و در نهایت منجر به لخته خون می‌گردد.

 

 

عوارض جانبی بیماری امبولی ریه

همان طور که گفته شد، آمبولی ریوی می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. حدود یک سوم افراد مبتلا به آمبولی ریه ناشناخته و درمان نشده، از این بیماری جان سالم به در نخواهند برد. با این حال، هنگامی که این بیماری به موقع تشخیص داده شود و سریعاً درمان گردد، این تعداد مرگ و میر به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.

 

آمبولی ریه همچنین می‌تواند منجر به فشار خون بالا در ریه‌ها شود، وضعیتی که منجر به افزایش فشار خون در سمت راست قلب نیز خواهد شد. هنگامی که رگ‌های داخل ریه‌ها مسدود می‌شود، قلب باید سخت‌تر کار کند تا خون درون این رگ‌ها را به جریان اندازد. افزایش فشار خون درون رگ‌ها و سمت راست قلب باعث ضعیف شدن قلب خواهد شد.

 

در موارد نادر، آمبولی کوچکی ایجاد شده با گذشت زمان پیشرفت کرده و منجر به فشار خون ریوی خواهد شد.

 

 

روش‌های جلوگیری از آمبولی ریه

جلوگیری از لخته شدن خون درون رگ‌های عمیق پاها (ترومبوز ورید عمقی) باعث جلوگیری از آمبولی ریه می‌شود.

 

 

اقدامات پیشگیرانه بیمارستان‌ها برای جلوگیری از لخته شدن خون

 

استفاده از داروهای رقیق کننده خون (ضد انعقاد خون)

این داروها اغلب به افرادی داده می‌شود که در معرض :

• خطر ابتلا به لخته شدن خون قبل و بعد از عمل جراحی قرار دارند
• افرادی که دچار حمله قلبی شده‌اند
• افرادی که در معرض سکته مغزی هستند
• عوارض سرطان و درمان‌های سرطانی

جوراب پارازین و فشرده کننده پا

جوراب‌های فشرده کننده به طور پیوسته به پاها فشار وارد کرده و موجب حرکت خون درون رگ‌های بدن شده و مانع از رکود آن می‌گردد. آن‌ها یک روش امن، ساده و ارزان برای نگه داشتن خون از سکون، در طول و بعد از جراحی عمومی محسوب می‌شوند.

 

فعالیت بدنی

داشتن فعالیت سریع‌تر بعد از عمل جراحی مانع از آمبولی ریه می‌شود. به همین علت ممکن است که پرستار بعد از جراحی از بیمار بخواهد که با وجود داشتن درد، کمی تحرک داشته باشد. این عمل برای جلوگیری از لخته شدن خون بسیار اهمیت دارد.

 

دستگاه ماساژور آمبولی (فشرده سازی پنوماتیک)

این روش درمانی با استفاده از پابندهایی است که در قسمت مچ پا یا ساق پا بسته شده و به طور خودکار با هوا پر می‌شود. این پابندهای پنوماتیک با ماساژ متوالی پاها، باعث بهبود جریان خون درون رگ‌ها می‌شود.

پیشگیری از آمبولی ریوی در طول سفر

خطر ابتلا به لخته شدن خون در هنگام سفر کم است، اما با افزایش مدت زمان سفر، خطر ابتلا هم افزایش می‌یابد. در صورتی که فاکتورهای مربوط به لخته شدن خون مانند بیماری قلبی، فشار خون بالا و … را دارید، حتماً با پزشک متخصص قلب مشورت کنید.

 

پزشک ممکن است برای جلوگیری از لخته شدن خون در طول سفر، موارد زیر را توصیه کند:

 

نوشیدن مایعات فراوان

آب بهترین مایع برای جلوگیری از کم آبی است که می‌تواند به ایجاد لخته‌های خون کمک کند.

 

فعالیت داشتن

از اینکه برای مدت طولانی در حال سکون باقی بمانید، بپرهیزید. در طول کابین هواپیما پیاده روی کنید. در صورتی که با ماشین سفر می‌کنید و راننده هستید، هر چند ساعت یکبار توقف کرده و قدم بزنید.

 

• هر نیم ساعت یکبار ساق پای خود را ماساچ دهید.
• جوراب ساق بلند پارازین (ضد آمبولی) بپوشید.