انسداد قلبی چیست و چگونه موجب حمله قلبی می شود؟

انسداد قلبی در واقع بر روی سیستم الکتریکی قلب تاثیر می گذارد، برعکس سایر بیماری های قلبی که روی عروق خونی تاثیر می گذارند. در این حالت ضربان قلب تا حدود زیادی آرامتر از حد معمول شده و حتی ممکن است که برای مدت ۲۰ ثانیه متوقف شود. همه این موارد به دلیل تاخیر، انسداد یا اختلال در مسیری است که امواج الکتریکی از قلب عبور می کند. ادامه این روند می تواند باعث آسیب به عروق قلبی و حتی دریچه های آن گردد. انسداد قلبی درمان مستقیمی ندارد اما با پیشگیری می توان آن را کنترل کرد.

انسداد قلبی

قلب سالم حدود ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه دارد. ضربان قلب در واقع انقباض ماهیچه های قلب است که منجر به پمپاژ خون به سراسر بدن می شود. هر ضربان هم توسط سیگنال های الکتریکی که در آئورت یا حفره های بالایی قلب تولید می شود کنترل می گردد. انسداد زمانی رخ می دهد که اختلالی در مسیر حرکت سیگنال ها رخ دهد و باعث تاخیر یا نرسیدن سیگنال ها به حفره های پایینی قلب شود. که به آن بلوک قلبی جزئی می گویند و نوع کامل آن زمانی است که ضربان قلب تا ۴۰ بار در دقیقه کاهش پیدا کند.

گاهی یک انسداد قلبی جزئی هم می تواند در روند پمپاژ خون توسط قلب اختلال ایجاد کند و مانع اکسیژن رسانی کافی به مغز و سایر قسمت های بدن شود. به طور معمول یک انسداد می تواند باعث خستگی، سرگیجه و حتی احساس درد شد. بسته به میزان گرفتگی قلب می تواند خطرناک باشد. به فرض انسداد قلبی درجه سه ممکن است باعث نارسایی قلبی شده و در مواردی باعث از دست دادن هوشیاری و ایست قلبی حتی شود. همه این موارد با درد قفسه سینه نیز همراه است.

 

حمله قلبی هنگامی رخ می دهد که جریان خون به قلب مسدود می شود. انسداد قلبی اغلب به علت ایجاد چربی، کلسترول و سایر مواد مرخ می دهد. این مواد پلاک را در رگ هایی که قلب (عروق کرونر) را تغذیه می کنند تشکیل می دهند. پلاک در نهایت از بین می رود و یک لخته شکل می گیرد. جریان خون متوقف شده می تواند بخشی از عضله قلب را از بین ببرد.

انواع انسداد قلبی یا بلوک قلبی

نوع یک؛

این نوع جزئی بوده و سبب ضربان قلب شکسته می شود که به طور معمول نیازی به درمان ندارد.

نوع دو؛

در این مورد ممکن است گاهی برخی سیگنال های قلبی هرگز به بطن نرسند و بطن چپ منقبض نشود. در این مورد بیمار علائمی چون سرگیجه دارد و به ضربان ساز نیاز پیدا می کند.

نوع سوم؛

در این مورد سیگنال های الکتریکی بین حفره های بالایی و پایینی قلب از بین می رود. در صورت عدم استفاده از ضربان ساز خطر حمله قلبی وجود دارد.

 

علائم حمله قلبی

همه افراد مبتلا به حمله علائم مشابهی ندارند. برخی افراد درد کمتر و برخی دیگر درد شدیدتری دارند. برخی از افراد مبتلا علائمی ندارند؛ اما برخی دیگر با اولین علامت انسداد قلبی قلبشان دچار توقف ناگهانی شده و جان خود را ممکن است از دست بدهند.

برخی از حملات قلبی به طور ناگهانی رخ می دهند، اما بسیاری از افراد علائم و نشانه های هشدار دهنده را ساعت ها، روزها یا هفته ها پیش از آن مشاهده می کنند. اولین هشدار ممکن است فشار یا درد فشار قفسه سینه (آنژین) باشد که به وسیله استرس ایجاد می شود و با استراحت کاهش می یابد. آنژین ناشی از کاهش موقت جریان خون به قلب است.

 

برخی از علائم حمله قلبی عبارتند از:

• فشار، تنگی، درد، احساس فشار یا سوزش در قفسه سینه یا بازوها که ممکن است به گردن، فک و یا پشت گسترش یابد.
• تهوع، سوء هاضمه، سوزش معده و یا درد شکمی
• تنگی نفس
• عرق سرد
• خستگی
• سرگیجه یا غش کردن به طور ناگهانی

با مشاهده اولین علائم ناشی از انسداد قلبی حتما با اورژانس تماس بگیرید، قبل از آن که باعث حمله قلبی شده و شما را غافلگیر کند.

• در صورت تجویز پزشک از نیتروگلیسیرین استفاده کنید.
• در صورت توصیه آسپرین را مصرف کنید.

مصرف آسپیرین در طی حمله قلبی می تواند مانع از لخته شدن خون شود. در نتیجه آسیب های قلبی را کاهش می دهد. آسپرین می تواند با دیگر داروها ارتباط برقرار کند یا به عبارتی دچار تداخل دارویی شود، بنابراین آسپیرین را همزمان با سایر داروها مصرف نکنید، مگر اینکه پزشک یا پرسنل فوریت های پزشکی آن را توصیه کرده باشند.

 

در صورت مشاهده افرادی با این علائم، چه باید کرد؟

اگر فردی را می بینید که به اعتقاد شما دچار حمله قلبی شده است، برای کمک ابتدا با اورژانس تماس بگیرید. سپس بررسی کنید آیا فرد نفس می کشد یا خیر. اگر فرد نفس نمی کشد سریعا باید شوک قلبی را آغاز کرد. در سینه شخص، در یک ریتم نسبتا سریع ، در حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ حرکت فشردن قفسه سینه را در یک دقیقه انجام دهید.

نحوه انجامCPR:

۱-دست خود را روی سینه بیمار قرار داده و مطمئن شوید که روی سطحی محکم، صاف به پشت دراز کشیدده باشد. کنارش زانو بزنید و کف دست خود را در مرکز قفسه سینه او قرار دهید.

۲- انگشتان را به هم قلاب کنید. بازوهایتان را صاف نگه دارید، جوری که کف یک دست تان روی دست دیگر را پوشانده باشد و انگشت های هر دو دست بین یکدیگر قفل شده باشند. انگشتان را به سمت بالا نگه دارید تا با قفسه سینه بیمار تماس نداشته باشند.

۳- روی قفسه سینه فشار وارد کنید. به سمت جلو خم شوید به طوری که شانه هایتان مستقیما بالای قفسه سینه بیمار قرار بگیرد و حدود ۵ سانتی متر به سمت پایین، قفسه سینه را فشار دهید. فشار را رها کنید، ولی دستتان را از جایش تکان ندهید و اجازه بدهید قفسه سینه به جای اولیه اش بازگردد.

علل

یک حمله قلبی زمانی رخ می دهد که یک یا چند عروق کرونر شما مسدود شده باشد.

عوامل خطر

بعضی از عوامل باعث ایجاد ناخواسته ذخایر چربی (آترواسکلروز) می شوند که سرخرگ ها را در سراسر بدن متورم می کند. شما می توانید بسیاری از این عوامل خطر را بهبود ببخشید یا از بین ببرید تا شانس ابتلا به اولین حمله قلبی را کاهش دهد.

عوامل خطرساز حمله قلبی عبارتند از:

•  سن ( احتمال بیشتر حمله قلبی در مردان بالای ۴۵ سال  و زنان بالای ۵۵ سال)
• توتون و تنباکو
• فشار خون بالا؛ با گذشت زمان، فشار خون بالا می تواند باعث آسیب به رگ های تغذیه کننده قلب شود. فشار خون بالا که با سایر شرایط، مانند چاقی، کلسترول بالا یا دیابت رخ می دهد، خطر ابتلا را افزایش می دهد.

• افزایش کلسترول بد یا LDL
• دیابت؛ تولید کافی هورمونی که توسط پانکراس ترشح می شود (انسولین) یا عدم پاسخ به انسولین به درستی باعث افزایش سطح قند خون در بدن می شود و خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش می دهد. (با عوارض قلبی دیابت بیشتر آشنا شوید)
• سندرم متابولیک؛ این اتفاق زمانی می افتد که شما همزمان چاقی، فشار خون و قند خون بالا دارید.
•  سابقه خانوادگی
• فقدان فعالیت فیزیکی
• سابقه پره اکلامپسی این بیماری موجب فشار خون بالا در دوران بارداری می شود و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را در طولانی مدت افزایش می دهد.

عوارض جانبی

عوارض ناشی از آسیب به قلب شما در طول یک حمله، می تواند منجر به  موارد زیر شود:

• ریتم های قلب غیر طبیعی (آریتمی)
• نارسایی قلبی
• توقف ناگهانی قلب

 

 

علل ایجاد بلوک قلبی

سیگنال های الکتریکی قلبی در گره های موجود در دهلیز تولید می شود و سپس توسط دو رشته به حفره های پایینی قلبی و بطن چپ و راست منتقل می شود. که در نهایت باعث انقباض آن ها می شود. آسیب به هر رشته باعث اختلال در زمان انقباض قلب خواهد شد و انقباض های نامتعادل قلبی را ایجاد خواهد کرد. اختلال در انقباض بطن راست اهمیت چندانی ندارد اما اختلال در رشته بطن چپ باعث بیماری های قلبی و عروقی و مشکلات جدی خواهد شد.

 

علائم انسداد قلبی

• ضربان قلب آهسته و نامنظم
• سرگیجه و غش کردن
• احساس ناراحتی و درد در قفسه سینه
• مشکل در تحرک و فعالیت بدنی به دلیلکاهش اکسیژن در بدن

 

عوامل خطر انسداد قلبی

شایع ترین علت انسداد قلبی، عفونت در بافت قلبی است که در افراد مسن اتفاق می افتد. برخی از افراد با این اختلال متولد می شوند. ولی در سنین بالا افرادی که سیگار می کشند و یا سابقه بیماری قلبی دارند بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند.

 

برخی شرایط خطر ابتلا به انسداد را افزایش می دهد؛

• کاردیومیوپاتی
• ترومبوز کرونر
• میوکاردیت یا التهاب عضله قلب
• اندوکاردیت یا التهاب دریچه های قلبی
• ایجاد بافت اسکار در قلب، بعد عمل باز قلب

این عارضه حتی ممکن است بعد از حمله قلبی یا جراحی رخ دهد.

 

تشخیص انسداد قلبی

پزشک بعد از معاینه فرد و پرس و جو از سابقه بیماری و تاریخچه بیماری قلبی خانوادگی او، بسته به سن و علائم او را به متخصص قلب خوب ارجاع دهد.

تعدادی از تست های تشخیصی

نوار قلب

رایج ترین آزمایش است. فعالیت الکتریکی قلبی توسط الکترودهایی که به پوست بدن متصلمی شود، به صورت امواج الکتریکی ثبت می شود. ناهنجاری های موجود بر اثر بلوک قلبی در این نوار قلبی قابل مشاهده خواهد بود. نوار قلبی همچنین اختلال در هر شاخه را نیز نشان خواهد داد.

هولتر ریتم

دستگاه هولتر ریتم عملکردی شبیه الکتروکاردیوگرام دارد. با این تفاوت که آن به علت کوچکی قابل حمل بوده و برای چندین روز می تواند فعالیت الکتریکی قلب را ثبت کند.

اکوکاردیوگرافی

اکوی قلب در واقع اسکن قلبی با کمک امواج التراسوند است که قابلیت نمایش عضلات و دریچه های قلبی را به دکتر می دهد.

الکتروفیزیولوژی

این آزمایش با کمک شوک های کوچک انجام می شود تا علت ریتم های غیر طبیعی در قلب و محل وقوع آن مشخص شود.

درمان مشکل انسداد قلبی

هیچ درمان مشخصی برای این مشکل وجود ندارد. افراد مبتلا به این عارضه می توانند هرگونه شرایطی که باعث آن می شود را کنترل کنند مانند فشار خون بالا.

بااین وجود افرادی که دچار انسداد در قسمت چپ قلب می شوند برای جلوگیری از حمله قلبی برایشان داروهایی تحویز می شود. تا جریان خون دوباره از سر گرفته شود. نمونه ای از این داروها استرپتوکینانس است که عامل ضد لخته شدن خون است. اما این داروها خطر خونریزی را افزایش می دهند.

دستگاه ضربان ساز مصنوعی

این دستگاه که با باتری کار می کند کوچک بوده و در طی یک جراحی که به مدت ۱ تا ۲ ساعت با کمک بی حسی موضعی انجام میگیرد، در زیر پوست بیمار و در نزدیکی کتف او قرار داده می شود. بسیاری از این دستگاهها به منظور ایجاد شوک الکتریکی زمانی که قلب متوقف می شود استفاده می شوند. تا با ایجاد یک شوک، قلب مجدد به فعالیت الکتریکی خود ادامه دهد. باتری این دستگاهها تا چندین سال عمر مفید دارند.

این دستگاهها توسط دستگاههای خانگی یا موبایل تحت تاثیر قرار نمی گیرند. اما دارای این دستگاهها نباید تحت عکس برداری رزونانس قرار بگیرند.

عوارض جانی بلوکه شدن و انسداد قلبی

همان طور که اشاره کردیم افرادی که این انسداد را در بطن چپ دارند، بیشتر در معرض عوارض قرار دارند.

• آریتمی یا ضربان قلب نامنظم
• برادی کاردی یا ضربان قلب آهسته
• انقباضات کم
• توقف قلب و گردش خون ناکافی

بلوکه شدن قلب امری اجتناب ناپذیر است اما خطر ابتلا به آن را می توان با کمک رژیم غذایی، ورزش کردن منظم و دوری از سیگار کاهش داد.