بیماری تصلب شرایین و فاکتورهای خطر آن
تصلب شرایین نوعی از بیماری عروق کرونر است. عوامل خطر بیماری عروق کرونر هنوز به طور کامل و قطعی مشخص نیست. با این حال، داده های زیادی از تحقیقات متعدد در سراسر جهان به دست آمده است. عوامل خطر بیماری تصلب شرایین را به دو دسته عوامل قابل تغییر و غیر قابل تغییر تقسیم می کنند.
مروری بر بیماری تصلب شرایین
تصلب شرایین یا آترواسکلروز نوعی خاص از بیماری عروق است. تصلب شرایین در واقع از تجمع چربی، کلسترول و سایر مواد در داخل و روی دیواره شریان شما به وجود می آید که همان تجمع پلاک نامیده می شود. پلاک می تواند باعث باریک شدن عروق شما شده و جریان خون را مسدود کند. همچنین ممکن است از بدنه رگ جدا شده و منجر به لخته شدن خون شود.
اگرچه تصلب شرایین اغلب یک مشکل قلبی تلقی می شود، اما می تواند هر شریانی را در بدن شما تحت تاثیر قرار دهد. آترواسکلروز قابل درمان است. عادات زندگی سالم می تواند به جلوگیری از تصلب شرایین کمک کند.
عوامل خطر غیر قابل تغییر در تصلب شرایین
عوامل خطری که نمی توان آنها را تغییر داد شامل موارد زیر است:
- سن: خطر بیماری های قلبی عروقی آترواسکلروتیک با افزایش سن (45 سالگی) به شدت افزایش می یابد.خطر این بیماری در بزرگسالان 55 سال به بالا بیشتر دیده می شود.
- جنسیت: مردان در هر سنی بیشتر از زنان در معرض ابتلا به تصلب شرایین هستند.
- سابقه خانوادگی بیماری قلبی کرونر زودرس: این عامل داشتن برادر یا پدری است که قبل از 55 سالگی به بیماری عروق کرونر قلب شده اند یا خواهر یا مادری است که قبل از 65 سالگی دچار بیماری عروق کرونر شده اند.
عوامل خطر قابل تغییر در تصلب شرایین
عوامل خطر قابل تغیر در بیماری تنگی عروق شامل موارد زیر می شود:
اختلالات چربی خون (دیس لیپیدمی)
تحقیقات حاکی از آن است که میان کلسترول خون و بیماری عروق کرونر قلب رابطه مستقیمی وجود دارد. هرچه سطح کلسترول خون بیشتر باشد پلاک آترواسکلروتیک بیشتر و خطر ابتلا به آن بیشتر است. افرادی که علاوه بر چربی خون بالا سایر عوامل خطر به ویژه فشار خون بالا و سیگار کشیدن را دارند، علاوه بر خطر حمله قلبی، خطر بیماری عروق کرونر قلب نیز در آنها بیشتر است.
سیگار کشیدن
خطرات سلامتی استعمال دخانیات به خوبی اثبات شده است. تنباکو و دود آن حاوی موادی است که خطر بیماری های قلبی عروقی و انواع سرطان ها را افزایش می دهد. خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب به خصوص تصلب شرایین در بین افراد سیگاری 2 تا 4 برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری است. در صورت وجود عوامل خطر دیگر، سیگار کشیدن این خطر را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد. قرار گرفتن در معرض دود سیگار ( سیگار کشیدن غیر فعال) نیز خطر بیماری عروق کرونر قلب را افزایش می دهد.
فشار خون بالا
افزایش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک یک عامل مهم و تعیین کننده خطر حمله قلبی و تنگی عروق است. کاهش خون فشار بالا باعث کاهش خطر حمله قلبی و سکته مغزی می شود.
چاقی
چاقی، به ویژه در ناحیه شکم، ببه همراه عوامل دیگر به ویژه اختلالات در قند خون، فشار خون بالا و چربی خون بالا مرتبط است. تحقیقات نشان می دهد حتی کاهش اندک وزن بدن ممکن است فشار خون را کاهش داده و چربی خون بالا را بهبود بخشد.
دیابت
دیابت خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.
شیوه زندگی کم تحرککم تحرکی یک عامل خطر مهم برای بیماری عروق کرونر قلب است. فعالیت مزایای فراوانی برای سلامتی دارد. تمرینات بدنی سطح چربی خوب خون را بهبود بخشیده و فشار خون را کاهش می دهد. این کار به کنترل وزن بدن و قند خون و مقابله با استرس کمک می کند.
استرس
عوامل روانشناختی مختلفی مانند استرس، خشم و عوامل دیگر با خطر بیماری عروق کرونر قلب به ویژه تصلب شرایین مرتبط است. شواهدی وجود دارد ارتباط بین استرس، رفتارهای مرتبط با سلامتی و توسعه تنگی عروق را نشان می دهد. به عنوان مثال، برخی از افراد در شرایط استرس زا بیشتر غذا می خورند، سیگار می کشند یا فعالیت بدنی آنها کاهش می یابد.
فردی که دارای عوامل خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر است همانند ماشینی است که دچار نقص در تجهیرات است. مثلا در نقص در ترمز، کنترل فرمان، روغن ریزی و … که از نظر آماری در مقایسه با یک ماشین سالم احتمال تصادف در آینده بیشتری دارد. افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر قلب ( افرادی که سابقه حمله قلبی، ایسکمی میوکارد یا سابقه ترانس لومینال از طریق آنژیوپلاستی کرونر یا جراحی پیوند بای پس عروق کرونر دارند) در معرض خطر ابتلا به بیماری های جدید هستند.
شواهد نشان می دهد که افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر قلب با تغییر شیوه زندگی خود به ویژه ترک سیگار، داشتن رژیم غذایی سالم و افزایش فعالیت بدنی خطر علائم بالینی مکرر تصلب شرایین و بروز سایر حوادث عروقی به ویژه سکته مغزی را کاهش می دهند. این تغییرات می تواند نیاز به دارو و خطر بیماری های دیگر مانند سرطان ریه را نیز کاهش دهد.
منبع:
Therapeutic education of patients with coronary heart disease, World Health Organization Regional Office for Europe, Ebook
