بیماری های قلبی چیستند؟ علائم و نشانه های آن‌ها کدامند؟
بیماری های قلبی چیستند؟
بیماری های قلبی به مجموعه ای از شرایط گفته می‌شود که سلامت قلب را تهدید می‌کنند. بیماری‌هایی تحت چرخه‌ی بیماری‌های قلبی مثل بیماری‌های مرتبط با رگ‌ها، همانند بیماری‌های عروق کرونری، مشکلات مرتبط با بی نظمی ضربان قلب (آرریتمی)، یا بیماری‌هایی که از زمان تولد و به صورت ارثی با برخی افراد همراه هستند، در زمره‌ی بیماری‌های قلبی قرار می‌گیرند.
گزاره‌ی بیماری های قلبی عموماً به جای گزاره‌ی قلبی عروقی استفاده می‌شود. اصولاً بیماری‌های قلبی عروقی به شرایطی گفته می‌شود که در آن رگهای منتهی به قلب بنا به شرایط بیمار، باریک یا مسدود می‌شوند که در نهایت این مسئله ممکن است به حمله‌ی قلبی، درد در قفسه‌ی سینه یا سکته‌ی مغزی منجر شود. بنابر آنچه گفته شد، سایر بیماری های قلبی که بر روی ماهیچه‌های قلب، دریچه‌ها یا ریتم تاثیر می‌گذارند در زمره‌ی بیماری های قلبی قرار می‌گیرند.
برای جلوگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری های قلبی باید سبک زندگی درست و سالم داشته باشید.
علائم بیماری های قلبی
علائم بیماری های قلبی بسته به نوع بیماری که هر فرد داشته باشد فرق می‌کند.
علائم بیماری های قلبی در رگ‌ها (بیماری‌های آترواسکلروز)
ممکن است بیماری‌های قلبی عروقی در خانم‌ها با آقایان متفاوت باشد. علاوه بر این، مردها بیشتر از درد در قفسه‌ی سینه رنج می‌برند.
در طرف مقابل خانم‌ها بیشتر دچار ناراحتی‌های سینه و علائمی همچون کوتاهی تنفس، حالت تهوع و بی‌حالی شدید می‌شوند.
علائم به این صورت می‌باشند:
- درد قفسه سینه، تنگی قفسه سینه، فشار در قفسه‌ی سینه و آنژین
- کوتاهی تنفس
- درد، بی‌حسی، وقتی که رگهای منتهی به دست‌ها و یا پاها باریک شوند ممکن است با ضعیفی و یا سردی در این نواحی مواجه شوید
- درد گردن، فک، گلو، بالای شکم یا پشت
ممکن است تا زمانی که شما دچار حمله‌ی قلبی، آنژین، سکته‌ی مغزی و یا نارسایی قلب شوید، این علائم به خوبی شناسایی نشوند. پس بسیار ضروری است که همه‌ی علائم و نارسایی‌های خود را با دکترتان در میان بگذارید. گاهی اوقات بیماری های قلبی را می‌توان با مراجعه‌ی منظم و بررسی‌های پیوسته به راحتی شناسایی کرد.
بیماری های قلبی که بر اثر ضربان نامنظم قلب ایجاد می‌شوند
تپش‌های نامنظم قلب جزو بیماری های قلبی به شمار می‌آید. این که قلبتان تندتر بتپد، آرام‌تر و یا نامنظم بتپد جزو علائم بی‌نظمی ضربان قلب به شمار می‌آیند.
در کل علائم آریتمی می‌توانند این موارد باشند:
- احساس لرزیدن در ناحیه سینه
- سریع‌تر شدن تپش‌های قلب (تاکی کاردیا)
- کند شدن ضربان قلب (برادی کاردیا)
- ناراحتی در ناحیه سینه و یا احساس درد
- کوتاهی تنفس
- سرگیجه
- غش کردن یا سنکوپ و یا حالاتی نزدیک به غش کردن
بیماری های قلبی که ناشی از عیوب در خود قلب هستند
عموماً مشکلات و بیماری های قلبی مادرزادی به سرعت بعد از تولد نمایان می‌شوند.
عیوب شایع قلبی در کودکان شامل این موارد می‌شود
- کبودی یا خاکستری شدن پوست
- ورم در پاها، شکم و یا نزدیک چشم
- در نوزادان کوتاهی تنفس هنگام شیر دادن به بچه، که منجر به پایین آمدن وزن نوزاد می‌گردد
ولی عیوب قلبی که خیلی جدی نباشند، در هنگام نوزادی قابل تشخیص نیستند و ممکن است تشخیص این بیماری های قلبی مادرزادی تا دوران نوجوانی و یا حتی بزرگسالی طول بکشد. این عیوب قلبی مثل مورد قبل به سرعت نمایان نشده و خطری جدی برای زندگی نوزادان نمی‌باشند.
عیوب شایع قلبی که خطر کمتری برای زندگی نوزادان ایجاد می‌کنند
- تنگی نفس هنگام فعالیت و یا ورزش‌های شدید بدنی
- زود خسته شدن هنگام فعالیت یا تمرینات ورزشی
- تورم در دست، مچ پا و یا پا
بیماری های قلبی که در اثر ضعیف بودن عضلات قلب به وجود می‌آیند
در مراحل اولیه ممکن شما علائم خاصی نداشته باشید. ولی اگر شرایط بدتر شود ممکن است این علائم پدیدار شوند.
این علائم شامل این موارد می‌شوند:
- نفس نفس زدن هنگام استراحت
- ورم در پاها، مچ پا یا انگشتان
- خستگی شدید
- تپش‌های قلب نامنظم که حالت تند،کوبیدن یا لرزش داشته باشد
- سرگیجه،بی‌حالی یا غش کردن
بیماری های قلبی که در اثر عفونت‌ها به وجود می‌آیند
اندوکاردیت نام عفونتی است که بر روی دیواره‌ها و دریچه‌های جداکننده‌ی قلب تاثیر می‌گذارد.
علائم‌های عفونت قلب
- تب
- کوتاهی تنفس
- خستگی یا بی‌حالی
- تورم در پاها یا شکم
- تغییر در ریتم تپش‌های قلب
- سرفه خشک یا مداوم
- جوش‌های روی پوست یا لکه‌های غیر معمول
بیماری های قلبی که در اثر عیب در دریچه‌های قلب به وجود می‌آیند
قلب چهار دریچه دارد. آئورت، میترال، ریوی و تریکوسپید. کار این دریچه‌ها باز و بسته کردن ورودی به قلب برای ورود و یا خارج شدن خون موجود در رگ‌ها است. حال این دریچه‌ها ممکن است بنا به هر دلیلی دچار آسیب شوند. در این صورت ممکن است این آسیب‌دیدگی منجر به باریک شدن (تنگی نفس)، نفوذ کردن (انسداد یا نارسایی) یا کلاً بسته شدن (پرولاپس) بشوند.
بسته به این که کدام‌یک از دریچه‌های قلب به درستی کار نمی‌کند، ممکن است مشکلات مختلفی برای بیمار به همراه داشته باشد.
علائم بیماری‌های دریچه‌های قلب
- خستگی
- تنگی نفس
- ضربان قلب نامنظم
- تورم در پا و یا مچ پا
- درد قفسه سینه
- غش کردن یا سنکوپ
کی به دکتر مراجعه کنیم؟
در صورتی که بیمار قلبی هستید و با این علائم مواجه شدید حتماً مراقبت‌های اورژانسی را به عمل بیاورید.
- درد قفسه سینه
- کوتاهی تنفس
- غش کردن
اصولاً اگر بتوان بیماری های قلبی را زودتر تشخیص داد، احتمال موفقیت در درمان تا حد بسیار زیادی بالا خواهد رفت. پس بهتر است در مورد شرایطتان و همچنین روش‌های درمان و کم کردن ریسک در روند درمان با دکتر خود مشورت کنید. حال چنان‌چه در فامیلتان سابقه‌ی بیماری قلبی داشته باشید اهمیت این کار چند برابر می‌شود.
بنا بر آن‌چیزهایی که تا به این‌جا مطرح گردید اگر فکر می‌کنید برخی از علائم بیماری های قلبی را دارید همین الان یک وقت از دکترتان بگیرید.
قسمت های مختلف قلب و عملکردشان
ماهیچه قلب
قلب شما یک پمپ است.
اندازه‌ی آن تقریباً به اندازه‌ی مشتتان است و در سمت چپ سینه قرار گرفته است.
قلب به دو قسمت راست و چپ تقسیم شده است. این تقسیم‌بندی مانع مخلوط شدن خون اکسیژن دار با خون بدون اکسیژن می‌گردد. خون بدون اکسیژن پس از عبور از میان ارگان‌ها و اندام‌های مختلف بدن به قلب بازگشته است.
- سمت راست قلب از دهلیز راست و بطن راست تشکیل می‌شود، که خون را به ریه‌ها پمپاژ کرده و از طریق شریان ریوی جمع‌آوری می‌کند.
- ریه‌ها با دریافت خون تازه و سرشار از اکسیژن نیرویی دوباره می‌گیرند. در مقابل کربن دی اکسید که به نوعی زباله به حساب می‌آید را دفع می‌کنند.
- سپس خون حاوی اکسیژن به سمت چپ قلب که شامل دهلیز چپ و بطن چپ است، وارد می‌گردد.
- در این مرحله قسمت چپ قلب این خون اکسیژن‌دار و سرشار از مواد مغذی را به تمامی قسمت‌های بدن پمپاژ می‌کند.
دریچه‌های قلب
چهار دریچه در قلب وجود دارد که در زمان نیاز خون را به سمت راست هدایت می‌کنند. بدین منظور و برای این که این کار به درستی انجام شود باید دریچه‌ها محکم بسته شوند و به نوعی نشتی وجود نداشته باشد.
این چهار دریچه به این صورت می‌باشند:
- تریکوسپید
- میترال
- ریوی
- آئورت
ضربان قلب
عملیات ضربان قلب یک چرخه‌ی همیشگی و پیوسته است.
- در هنگام انقباض، بطن خون را با استفاده از رگ‌ها به ریه و اندام‌های دیگر می‌رساند.
- در هنگام استراحت یا انبساط خون از طریق بطن‌ها به قلب وارد می‌شود.
سیستم الکتریکی
یکی از مهم‌ترین کارهای قلب همین سیستم الکتریکی آن است که وظیفه‌ی تبادل و کنترل خون غنی از اکسیژن و خون بدون اکسیژن را بر عهده دارد. این همان چیزی است که شما را زنده نگه می‌دارد.
دلایل متفاوت بیماری های قلبی
بنابر هر نوعی از بیماری قلبی دلیل آن‌هم می‌تواند متفاوت باشد.
دلایل بیماری های قلبی عروقی
با این که گزاره‌ی بیماری‌های قلبی عروقی اشاره به گونه‌های مختلفی از بیماری‌های قلبی عروقی دارد، ولی در کل این گزاره هنگامی استفاده می‌شود که آترواسکلروز به رگ‌ها یا قلب شما آسیب رسانده باشد، منظور ایجاد یک پلاک چربی در رگ یا شریان‌های شما است. به وجود آمدن یک پلاک چربی و در ادامه ضخیم‌تر شدن آن همان چیزی است که باعث مسدود شدن رگ‌ها شده و در نتیجه از رسیدن خون به سایر اندام‌های بدن جلوگیری می‌کند.
آترواسکلروز جزو شایع‌ترین بیماری‌های قلبی‌عروقی است. عواملی همچون رعایت نکردن یک رژیم غذایی مناسب، ورزش نکردن،سیگار کشیدن و یا اضافه وزن ممکن است باعث به وجود آمدن این معضل شود.
دلایل بی‌نظمی در ضربان قلب
بی نظمی در ضربان قلب یا تپش‌های نامنظم و غیر یکنواخت عموماً در نتیجه‌ی وجود این عوامل به وحود می‌آیند:
- عیوب قلبی مادرزادی (بیماری های قلبی که از زمان تولد وجود دارند)
- فشار خون بالا
- دیابت
- سیگار کسیدن
- استفاده‌ی بیش از حد از کافئین و یا نوشیدنیهای الکلی
- استفاده‌ی نادرست از داروها
- استرس و اضطراب
- استفاده‌ی نابه‌جا از برخی گیاهان دارویی و یا حتی داروهای شیمیایی
- بیماری های قلبی مربوط به دریچه‌های قلب
در فردی سالم که قلبی سالم داشته باشد، بروز آریتمی قلب نمی‌تواند مسئله‌ی خیلی خطرناک و یا کشنده‌ای باشد، البته در صورت وجود عوامل خارجی مثل شوک الکتریکی یا استفاده از مواد مخدر ممکن است شرایط خطرناک شود. این مطلب را به این دلیل بیان کردم که قلب یک فرد سالم اصولاً عاری از آسیب‌دیدگی یا وجود زخم است.
در نتیجه، در قلبی که آسیب‌دیده است یا در معرض بیماری قرار دارد، این میدان الکتریکی به خوبی عمل نکرده و مستعد بی‌نظمی ضربان قلب می‌شود.
دلایل عیوب قلبی مادرزادی
عیوب قلبی مادرزادی عموماً از زمانی که نوزاد هنوز در رحم مادر وجود دارد، شروع می‌شود. برخی از داروهای تجویزی پزشکان و یا ژن‌ها ممکن است باعث به وجود آمدن این مشکل در نوزادان شود.
همچنین ممکن است این نقص‌های قلبی در زمان بزرگسالی و با تغییر ساختار قلب به سراغ برخی افراد بیایند.
دلایل کاردیومیوپاتی
کاردیومیوپاتی که شامل ضخیم شدن و یا افزایش میزان عضلات قلب است ممکن است دلایل متفاوتی داشته باشد:
کاردیومیوپاتی انعطاف‌پذیر
دلایل بیشتر بیماری‌های کاردیومیوپاتی نامعلوم است. بعضی اوقات ممکن است به دلیل کم شدن جریان خون قلب باشد (بیماری های قلبی ایسکمیک). که همین مسئله ممکن است یکی از عوارض به‌وجود آمده بعد از حمله‌ی قلبی، عفونت‌ها، مسموم شدن یا استفاده از برخی داروها باشد.
کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک
منظور زمانی است که ماهیچه‌ی قلب به صورت غیر طبیعی شروع به ضخیم‌تر شدن می‌کند. این عارضه هم جزو مواردی است که عموماً ارثی است. در عین حال ممکن است عواملی مثل فشار خون بالا به مرور زمان در به وجود آمدن این پدیده نقش داشته باشند.
کاردیومیوپاتی محدود کننده
این مورد کمترین فراوانی را نسبت به موارد قبل به خود اختصاص داده است. زمانی است که عضله‌ی قلب سفت تر شده و حالت ارتجاعی خود را از دست بدهد. یکی از عواملی که ممکن است منجر به این عارضه شود روش‌های درمان مرتبط با سرطان است.
دلایل عفونت‌های قلبی
یکی از عفونت‌های قلبی اندوکاردیت است. دلیل عفونت‌های قلبی عموماً تحریک باکتری و یا ویروسی است که به ماهیچه‌ی قلب رسیده است.
دلایل عفونت‌های قلبی عموماً این موارد هستند:
- باکتری
- ویروس
- انگل‌ها
دلایل بیماری‌های دریچه‌ی قلب
بیماری‌های مرتبط با دریچه‌های قلب ممکن است دلایل گوناگون و متنوعی داشته باشند. ممکن است عوامل مادرزادی در آن‌ها دخیل باشند و یا دریچه‌ها بنا به شرایطی دچار آسیب دیدگی شده باشند. چند مورد متداول از این عوامل را در این‌جا آورده‌ام:
- تب روماتیسمی
- عفونت‌ها (عفونت‌های اندوکاردیت)
- اختلالات در بافت‌های اتصال‌دهنده
عوامل خطرناک احتمال ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می‌دهند
۱-سن
افزایش سن ممکن است احتمال ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد
۲-جنسیت
عموماً مردها بیشتر از زنان در معرض بیماری های قلبی قرار دارند
۳-مسائل فامیلی و سابقه‌ی بیماری های قلبی در فامیل
۴-سیگار کشیدن
مصرف نیکوتین باعث تنگ‌تر شدن رگهای شما می‌شود. بدین ترتیب احتمال حمله‌های قلبی در افراد سیگاری بالاتر است.
۵-پرتودرمانی‌های افراد مبتلا به سرطان و داروهای شیمی‌درمانی
۶- رژیم غذایی نامناسب
مطالب تکمیلی در ارتباط با رژیم غذایی نامناسب با مقاله ای تحت عنوان رژیم غذایی و نقش آن در سلامت قلب بیان شده است.
۷-فشار خون بالا
۸-کلسترول بالا
کلسترول بالا احتمال ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می‌دهد.
۹-دیابت
۱۰-چاقی
۱۱-کم بودن فعالیت‌های ورزشی
۱۲-استرس و اضطراب
۱۳-رعایت نکردن بهداشت فردی
انجام ندادن کارهای اولیه‌ی مربوط به بهداشت فردی مثل شستن منظم دست‌ها ممکن است باعث رشد باکتری‌ها شده و با ورود به بدن شما، شما را در معرض ابتلا به بیماری های قلبی قرار دهد.
راه‌های جلوگیری از ابتلا به بیماری های قلبی
برای پیشگیری از برخی انواع بیماری های قلبی مانند نقص‌های قلبی کار خاصی نمی‌توان صورت داد. با این حال با تغییر سبک زندگی می‌توانید کمک شایانی در درجه‌ی اول به خودتان بکنید. با سالم زندگی کردن می‌توانید جلوی بروز بسیاری از بیماری‌ها را بگیرید.
منظور از تغییر در سبک زندگی این موارد است:
- سیگار کشیدن را ترک کنید.
- اگر مبتلا به بیماری‌هابی مثل دیابت، فشار خون بالا یا کلسترول بالا هستید همیشه آن‌ها را تحت نظر داشته باشید.
- حداقل روزی سی دقیقه ورزش کنید و این کار را در بیشتر روزهای هفته انجام دهید.
- رژیم غذایی خود را با موادی که چربی اشباع پایین‌تر و نمک کمتری دارند پر کنید.
- وزن خود را متعادل نگه دارید.
- سعی کنید استرس خود را مدیریت کنید و تا جای ممکن از استرس دور بمانید.
- بهداشت فردی را رعایت کنید.
