آترواسکلروز و عوارض جانبی آن را بهتر بشناسیم

آترواسکلروز یک بیماری است که جریان خون در کل بدن را دچار اختلال می‌کند. در این مقاله در رابطه با عوارض حانبی این بیماری صحبت می‌شود. همچنین به معرفی علایم و راه‌های درمان آترواسکلروز می‌پردازیم.

آترواسکلروز چیست؟

اترواسکلروز تنگی شریان‌ها است که به دلیل ایجاد پلاک در دیواره شریان به وجود آمده است.

شریان‌ها خون را از قلب به سمت کل بدن هدایت می‌کند. شریان‌ها از یک لایه نازک از سلول‌ها تشکیل شده‌اند که به آنها اجازه می‌دهد صاف باشند و به راحتی خون را حرکت بدهند. به این لایه اندوتلیوم گفته می‌شود.

هنگامی که اندوتلیوم آسیب ببیند آترواسکلروز ایجاد می‌شود. این آسیب به کلسترول‌های بد اجازه تشکیل پلاک می‌دهد.

بدن برای مقابله با کلسترول‌های بد گلبول‌های سفید می‌فرستد. اما در برخی از مواقع خون این گلبول‌های سفید در ناحیه آسیب دیده گیر می‌کنند.

در گذر رمان، از ماکروفاژ‌ها، کلسترول، کلسیم و دیگر مواد موجود در خون پلاک و رسوب ایجاد می‌شود.

برخی اوقات پلاک تا حدی رشد می‌کند و رشد آن متوقف می‌شود و فرد را با مشکلی مواجه نمی‌کند. اما گاهی رسوب شریان را مسدود می‌کند و جریان خون در بدن را دچار اشکال می‌کند. در نهایت خون لخته می‌شود و ممکن است برای زندگی فرد تهدید آمیز باشد.

در مواردی پلاک باز می‌شود. پلاکت‌ها در ناحیه مورد نظر جمع می‌شوند و به هم می‌چسبند و خون را لخته می‌کنند. این اتفاق باعث انسداد شریان می‌شود. و برای جان فرد تهدید آمیز است. ممکن است منجر به سکته مغزی و حمله قلبی شود.

این شرایط ممکن است در کل شبکه خون‌رسانی رخ دهد. اما معمولا شریان‌های پر فشار و بزرگتر دچار این مشکل می‌شوند.

علایم

اولین نشانه‌های آترواسکلروز می‌تواند در دوران بلوغ و نوجوانی بروز پیدا کند. معمولا تا زمان گسستگی پلاک و یا تضعیف زیاد جریان خون علایمی بروز پیدا نمی‌کند. این موارد معمولا چند سال طول می‌کشد.

علایم بستگی به آسیب دیدگی شریان‌ها دارد.

شریان کاروتید

شریان کاروتید خون را به سمت مغز هدایت می‌کند. یک انسداد خونی می‌تواند منجر به سکته مغزی شود. فرد به دلیل آترواسکلروز در این منطقه می‌تواند علایم زیر را تجربه کند:

• ضعف
• تنگی نفس
• سر درد
• بی حسی صورت
• فلج کامل

شریان کرونر

شریان کرونر خون را به قلب هدایت می‌کند. انسداد خون در این ناحیه باعث آنژین و حمله قلبی می‌شود.

نشانه‌های آترواسکلروز در این ناحیه عبارتند از:

• حالت تهوع
• اضطراب شدید
• درد قفسه سینه
• سرفه
• احساس ضعف و بیهوشی

شریان‌های کلیوی

شریان‌های کلیه ( شریان رنال) خون را به سمت کلیه‌ها هدایت می‌کند. اگر جریان خون در این ناحیه دچار اختلال شود ممکن است یک اختلال مزمن کلیوی به وجود بیاید.

شخصی که انسداد شریان کلیوی دارد ممکن است علایم زیر را تجربه کند:

• کاهش اشتها
• ورم دست و پا
• دشواری در تمرکز

تشخیص آترواسکلروز

درمان آترواسکلروز برای جلوگیری از عوارض جانبی آن اهمیت زیادی دارد.

از راه‌های مختلف درمان آترواسکلروز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییر سبک زندگی
• تجویر دارو‌های مختلف
• جراحی

تشخیص درست و صحیح پزشک در مسیر درمان آترواسکلروز نقش مهمی دارد. همچنین پزشک باید برطرف شدن آترواسکلروز را بعد از درمان تشخیص دهد تا از بازگشت توانایی شریان‌ها برای انتقال جریان خون مطمئن شود.

آزمایش‌هایی که در راه تشخیص آترواسکلروز به پزشک کمک می‌کنند عبارتند از:

آزمایش خون

آزمایش خون میزان قند، چربی و پروتئین موجود در خون را اندازه گیری می‌کند. اگر سطح چربی و قند خون بالا باشد خطر ابتلا به آترواسکلروز افزایش یافته است.

آزمایش فیزیکی

پزشک به وسیله گوشی پزشکی به شریان‌ها گوش می‌دهد، اگر صدای غیر معمول که به واسطه جریان خون ناهموار ایجاد شده است، به گوش پزشک برسد می‌تواند به معنای تشکیل پلاک در شریان باشد.

همچنین ممکن است نبض بسیار ضعیفی نزدیک ناحیه مسدود شده شریان باشد. برخی اوقات این نبض قابل تشخیص نیست.

اندام آسیب دیده ممکت است فشار خون کمی داشته باشد.

همچنین ممکن است پشت زانو یا ناحیه شکم تورم ضربان داری وجود داشته باشد که ناشی از وجود آترواسکلروز در آن منطقه باشد.

در ناحیه‌ای که جریان خون مسدود شده است التیام زخم ها دچار مشکل می‌شود. این زخم ها باید توسط پزشک بررسی شود.

آزمایش فراصوت

اسکنر فراصوت فشار خون متفاوت در هر قسمت بدن را می‌تواند شناسایی کند. تغییرات فشار خون در این تواحی احتمال بروز اختلال و انسداد جریان خون را نشان می‌دهد.

CT اسکن

این آزمایش توانایی نشان دادن شریان‌های سفت شده و مسدود شده را دارد.

 

راه‌های درمانی

کسانی که احتمال پیشرفت آترواسکلروز در آنها بالا است به توصیه پزشکان باید سبک زندگی خود را تغییر دهند و وزن خود را در وضعیت متعادل و مناسب حفظ کنند.

طیف درمان‌های آترواسکلروز شامل موارد زیر است:

تغییرات سبک زندگی:

کنترل وزن، فعالیت بدنی و رژیم غذایی سالم همگی از فاکتور‌های یک سبک زندگی مناسب است. ممکن است یک پزشک رعایت یک رژیم با فیبر‌های محلول بالا و اسید‌های چرب اشباع کم را توصیه کند.

درمان دارویی:

داروی‌های ضد انعقاد خون در عدم تشکیل پلاک در شریان‌ها ممکن است موثر باشند.

جراحی:

موارد زیادی از آترواسکلروز برای درمان به جراحی نیاز دارند. مانند آنژیوپلاستی و پیوند شریان کرونر (CABG)

آنژیوپلاستی شامل بازکردن انسداد شریان می‌شود که باعث می‌شود خون مجدد به طور مناسب جریان پیدا کند. CABG نوع دیگری از جراحی است که به وسیله استفاده از شریان‌های دیگر در بدن برای ایجاد مسیر جایگزین عروق تنگ شده جریان خون به سمت قلب را میسر می‌کند.

پیشگیری

پیشگیری از پیشرفت و بروز آترواسکلروز یکی از بهترین راه‌های درمان این بیمارری است.

مواردی که برای کاهش احتمال تشکیل پلاک و بروز آترواسکلروز مفید است، عبارتند از:

تغذیه:

از چربی‌های اشباع شده دوری کنید. این چربی‌ها کلسترول بد خون را افزایش می‌دهند. مصرف غذاهای زیر که چربی‌های غیر اشباع دارند و می‌توانند به حفظ کلسترول بد در سطح پایین کمک کنند.

• روغن زیتون
• آووکادو
• گردو
• روغن ماهی
• آجیل و مغزها
• دانه‌ها

ورزش:

ورزش به تناسب اندام، کاهش فشار خون و کاهش ورزن کمک می‌کند.

عدم استفاده از دخانیات:

مصرف دخانیات یکی از عوامل اصلی در بروز آترواسکاروز است. همچنین فشار خون را افزایش می‌دهد. افراد سیگاری باید سیگار را ترک کنند. این افراد می‌توانند از پزشک برای کمک در این مسیر راهنمایی بگیرند.

عوامل:

عوامل اصلی آسیب به ناحیه داخلی شریان‌ها و بروز آترواسکلروز به شرح زیر است:

• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• مصرف دخانیات
• قند خون بالا

عوارض جانبی

آترواسکلروز ممکن است باعث عوارض جانبی جدی و بلند مدت شود.

آترواسکلروز به طور مستقیم می‌تواند به شریان و شاهرگ آسیب بزند یا بیماری‌های فلبی محیطی را منجر شود. ممکن است شریان‌های نزدیک به قلب مسدود شوند. شریان کاروتید آسیب ببیند و مغز آسیب ببیند. بیماری‌های قلبی محیطی آسیب به سایر اندام‌ها را منجر می‌شود.

این موارد می‌تواند باعث عوارض جانبی شود که در ادامه به آن می‌پردازیم:

بیماری و نارسایی قلبی:

ممکن است قلب نتواند به درستی پمپاژ کند و یا به اندازه کافی از خون پر نشود.

حمله قلبی:

این یک مورد اورژانسی است. ممکن است در این شراییط جان فرد تهدید شود.

نارسایی کلیوی:

اگر خون کافی به کلیه‌ها نرسد عملکرد این اندام ممکن است متوقف شود.

آنوریسم:

یک شرایط جدی است که دیواره‌های شریان پاره می‌شود یا باعث خونریزی شدید داخلی می‌شود.

سکته مغزی:

اگر خون کافی به مغز نرسد سکته مغزی رخ می‌دهد که بسیار خطرناک است. سلول‌های مغزی در اثر کمبود اکسیژن می‌میرند.

آریتمی:

آترواسکلروز می‌تواند باعث ضربان قلب غیر طبیعی و تپش قلب شود.

عوامل افزایش خطر

افرادی که شرایط زیر را دارند در معرض افزایش خطر آترواسکلروز هستند.

دیابت:

افرادی که کنترل کمی بر قند خون خود دارند و افزایش فشار خون و گلوگز در خون احتمال آترواسکلروز را افزایش می‌دهد.

ژنتیک:

افرادی که در بستگان درجه یک خود سابقه آترواسکلروز و بیماری‌های قلبی عروقی را دارند ریسک ابتلا به آترواسکلروز در آنها بیشتر است.

آلودگی هوا:

قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا ریسک افزایش رسوب کلسترول در شریان‌های کرونر را افزایش می‌دهد.

 

در پایان توصیه می‌شود اگر علایم این بیماری را دارید حتما به پزشک مراجعه کنید و اگر علایم در شما بروز پیدا نکرده است حتما با رعایت مواردی که ذکر شد از بروز آترواسکلروز و عوارض جانبی آن پیشگیری کنید.